بررسی اثر فصل قلمه‌گیری، بستر کشت و شیره نارگیل بر ریشه‌زایی قلمه‌های ارس مای مرز

سابقه و هدف: ارس‌های ایران، گیاهانی بومی و زیبا و مقاوم با کاربردهای متعدد باغبانی و جنگلکاری هستند. این گیاهان به طور طبیعی در عرصه‌های منابع طبیعی یافت شده و متأسفانه به دلیل نابودی رویش‌گاه‌های طبیعی و تغییرات جوی در آستانه انقراض هستند. لذا تحقیقاتی که به نوعی افزونش و حفاظت آنان را مد نظر قرار دهد از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار است. در این خصوص، یکی از ترکیباتی که در تکثیر غیرجنسی این گیاه از طریق قلمه، می تواند بسیار کارآمد باشد، شیره نارگیل است. مواد و روش‌ها: جهت معرفی تیمار طبیعی جایگزین هورمون‌های شیمیایی در تکثیر قلمه‌های ارس بومی مای مرز (Juniperus Sabina) و همچنین معرفی فصل و بستر مناسب پرورش این گیاه، آزمایشی با پنج سطح شیره نارگیل (0، 25 درصد، 50 درصد، 75 درصد و 100 درصد) در چهار بستر پرلیت، پرلیت-کوکوپیت (1:1)، پوکه معدنی و بستر ریشه‌زایی مخلوط (ترکیبی از ماسه، پرلیت، کوکوپیت، ورمی‌کمپوست و پیت ماس) و در چهار فصل سال روی قلمه‌های ساقه این گیاه با طول 15 سانتی‌متر، صورت گرفت. آزمایش شامل سه تکرار و هر کرت آزمایش شامل 9 قلمه بود. هدف آزمایش انتخاب بهترین فصل، بستر و تیمار طبیعی مناسب جهت تکثیر این گیاه بود. در پایان هر فصل، درصد ریشه‌زایی، طول، تعداد، وزن تر و وزن خشک ریشه‌ها در هر بستر و تیمار ثبت شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد بهترین فصل ریشه‌زایی برای قلمه‌های گیاه ارس بومی مای‌مرز، فصل بهار است. بهترین ریشه‌دهی در بین تمام تیمارهای استفاده شده مربوط به سطح 25 درصد شیره نارگیل در بستر پرلیت-کوکوپیت و با بیش از 30 درصد ریشه‌زایی بود. در فصل زمستان هیچ گونه ریشه‌زایی در هیچ کدام از بسترها و تیمارهای استفاده شده مشاهده نشد. بیشترین تعداد ریشه در فصل پاییز و در بین بسترهای استفاده شده، در بستر پرلیت-کوکوپیت مشاهده شد. بیشترین طول ریشه با متوسط 10 سانتی‌متر در فصل بهار و کمترین آن در فصل تابستان بود. همچنین بیشترین طول ریشه در بستر پوکه معدنی مشاهده شد. بیشترین وزن تر و خشک ریشه‌ها در فصل بهار مشاهده شد و در بین بسترهای مختلف بیشترین میزان وزن تر در بستر پرلیت و از نظر وزن خشک ریشه‌ها در هر چهار بستر تفاوتی مشاهده نشد. نتیجه‌گیری: به طور کلی می‌توان نتیجه‌گیری کرد که شیره نارگیل به دلیل داشتن اکسین سبب افزایش درصد ریشه‌دهی در قلمه‌های ارس مای مرز می‌شود و بهترین سطح آن غلظت 25 درصد می باشد. بهترین ریشه‌دهی در بین تمام تیمارهای استفاده شده مربوط به سطح 25 درصد شیره نارگیل در فصل بهار در بستر پرلیت-کوکوپیت و با بیش از 30 درصد ریشه‌زایی بود.