برآورد عمل ژن برای عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن در ذرت دانه‌ای در شرایط تنش رطوبتی

به منظورتعیین نحوه عمل ژن و برآورد پارامترهای ژنتیکی برای عملکرد دانه ذرت و صفات مرتبط با آن در شرایط تنش رطوبتی، دو اینبرد لاین S0200237(P1) و ILYH0231 (P2)، به‌ترتیب حساس و مقاوم به تنش رطوبتی، در سال 1392 تلاقی داده شدند. درسال 1394، والدین P1، P2 و چهار نسل F1، F2، BC1 و BC2 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان کشت شدند و عمل تجزیه میانگین برای داده‌های به دست آمده آنها انجام شد. هتروزیس مثبت و معنی‌دار برای صفت زیست توده بلال در بوته و عملکرد دانه در بوته مشاهده گردید.آزمون مقیاس مشترک و مقدار متوسط غالبیت ژنی عدم کفایت مدل افزایشی – غالبیت را برای بیشتر صفات تأیید نمود که حاکی ازاهمیت اثر اپیستازی و فوق غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود. نتایج نشان داد که صفات تعداد ردیف دانه در بلال، قطر بلال، قطر چوب بلال و عمق دانه تحت تأثیر اثر افزایشی ژن‌ها قرار داشتند. وراثت‌پذیری عمومی و خصوصی صفات به‌ترتیب در دامنه 6/88-9/68 و 40/50-13 متغیر بود. میانگین تعداد ژن‌های کنترل‌کننده صفات از حدود 1 تا 7 ژن بود. بیشترین هتروزیس نسبی مثبت، مربوط به صفت زیست توده بلال و عملکرد دانه در بوته بود. به‌طور کلی، گزینش در نسل‌های اولیه برای صفات مرتبط با عملکرد دانه با وراثت‌پذیری خصوصی بالا؛ازجمله: تعداد ردیف دانه در بلال منجر به بهبود عملکرد دانه در نسل‌های پیشرفته خواهد شد. علاوه بر این، انتخاب در نسل‌های اولیه برای کاهش درصد چوب بلال، البته تا حدی که منجر به کاهش معنی‌دار وزن کلی بلال نشود، منجر به افزایش شاخص برداشت بلال و در نتیجه بهبود عملکرد دانه در شرایط تنش رطوبتی خواهد شد.