برآورد حجم خشکه‌دار و نرخ مرگ‌ومیر درختان بلوط ایرانی در ارتباط با برخی عوامل محیطی در جنگل‌های بلوط زاگرس (پژوهش موردی: تنگ علمدار، بهبهان)

خشکیدگی درختی پدیدۀ مهم و پیچیده‌ای است که در بیشتر جنگل‌های بلوط جهان روی داده است. این تحقیق با هدف برآورد مرگ‌ومیر، حجم خشکه‌دارها و عوامل اکولوژیکی مؤثر بر آنها در منطقۀ تنگ علمدار بهبهان اجرا شد. به این منظور یک قطعۀ 50 هکتاری انتخاب و در آن 30 قطعه نمونۀ 25 آری به‌صورت تصادفی سیستماتیک پیاده شد. در این قطعات نرخ مرگ‌ومیر درختان بلوط، حجم خشکه‌دارها در گروه‌های مختلف (اعم از درشت و ریز)، شیب، ارتفاع از سطح دریا، شکل زمین، شکل دامنه و جهت دامنه اندازه‌گیری و ثبت شد. از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تجزیۀ واریانس یکطرفه برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات استفاده شد. نتایج نشان داد که حجم خشکه‌دارهای سرپا، افتاده و ریز به‌ترتیب 01/7، 21/15 و 039/0 متر مکعب در هکتار است. نرخ مرگ‌ومیر درختان بلوط در منطقۀ تنگ علمدار بسیار زیاد و در حدود 57 درصد است. بیشترین مرگ‌ومیر در این تحقیق در طبقه‌های قطری 15-10 سانتی‌متری مشاهده شد. نرخ زیاد مرگ‌ومیر متأثر از ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی نبود. از طرف دیگر، حجم و تعداد خشکه‌دارها در گروه‌های مختلف همبستگی معنی‌داری با متغیرهای فیزیوگرافی نداشت. مرگ‌ومیر زیاد در همۀ طبقات قطری ممکن است نشان‌دهندۀ این مسئله باشد که مرگ‌ومیر در نتیجۀ دیرزیستی درختان بلوط نیست، بلکه نوعی آشفتگی سبب آن شده است. همچنین یکی از دلایل احتمالی کم بودن حجم خشکه‌دار ریز، آشفتگی‌های انسانی است. بنابراین با توجه به مرگ‌ومیر زیاد در این منطقه توصیه می‌شود ضمن برنامه‌ریزی برای حفظ جنگل، فعالیت‌های جنگلکاری و احیا انجام گیرد.