ایوان کرخه: سازمان فضایی، فرم و عملکرد با استناد به داده‌های باستانشناسانه

اطلاعات بدست آمده از منابع مکتوب، حفریات و بررسیهای سطحی محدود باستانشناسانه و مطالعات محیطی در شهرهای ساسانیان تا حدودی ویژگیهای فضایی آنها را روشن و در تعیین هویت کالبدی و بصری این شهرها موثر گشته‌اند. با این همه، هنوز شهر‌های فراوانی از این دوران وجود دارند که نام آنها در منابع مکتوب آمده، لیکن تا کنون کشف نگشته‌اند. هچنین هستند شهر‌هایی که، علیرغم نقش منحصر به فردشان در تاریخ این سرزمین، جز صفحات و گاهأ سطوری چند، اطلاعات دیگری از آنها در دست نیست. یقینا شهر باستانی «ایوان کرخه» یکی از نمونه‌های دسته اخیر است که در نوشتار حاضر مورد معرفی قرار می‌گیرد. این شهر، که با مساحتی قریب سه برابر شوش باستان به امر پادشاه ساسانی در نیمه اول قرن چهارم میلادی احداث گردیده، یکی از معتبرترین مراکز حکومتی در جنوب غرب ایران بزرگ به شمار می‌آمد. در این مقاله تلاش گردیده تا با اتکاء به نتایج مطالعات باستانشناسی نگارندگان در محدوده‌ای به وسعت تقریبی 800 هکتار از عرصه و بخشهای حومه‌ای این ابرشهر دنیای باستان، تصویری هر چند کلی از سازمان فضایی و عملکرد آن ارائه گردد. گاهنگاری کلیه محوطه‌های تاریخی در محدودة مورد مطالعه نیز از جمله نتایج ارزشمند تحقیق حاضر است.