اهمیت و جایگاه پس اندار در انباشت سرمایه و رشد اقتصادی در ایران

در پاسخ به این سؤال که آیا پس انداز در ایران بر انباشت سرمایه و رشد اقتصادی اثر دارد؟ ابتدا اثر پس انداز بر ذخیره سرمایه را برآرود نمودیم، آنگاه اثر پس انداز بر رشد اقتصادی را مورد ارزیابی قرار دادیم. اما برای تعیین میزان تأثیر پس انداز بر انباشت سرمایه و رشد اقتصادی در ایران، ابتدا اقدام به برآورد انباشت سرمایه در طی سال های مورد بررسی و با توجه به روش PIM نمودیم. این تخمین نشان داد که روند افزایشی ذخیره سرمایه از سال های اولیه دهۀ چهل آغاز گردیده بود، تا سال 1356 ادامه داشته و در این سال به اوج خود می رسد. از این سال به بعد به لحاظ مصادف شدن با سال های شروع اتقلاب و سال های جنگ، افزایش ذخیره سرمایه تا سال 1364 روندی کندتر پیدا می کند و از سال 1364 تا سال 1369 شروع به کاهش می نماید. در هر حال برای تعیین اثر پس انداز بر انباشت سرمایه از متوسط تغییرات انباشت سرمایه بر پس انداز در طی سال های مورد بررسی استفاده گردیده است. ملاحظه گردید که، این نسبت برابر 366/0 است. یعنی تنها 6/36 درصد از پس اندازها به انباشت سرمایه تبدیل شده و بقیه در راه های غیر تولیدی به کار گرفته شده است. برای آنکه اثر پس انداز بر رشد اقتصادی برآورد گردد، ابتدا لازم است اثر انباشت سرمایه بر تولید مورد ارزیابی قرار گیرد، تا از آن طریق بتوان اثر پس انداز را بر رشد اقتصادی به دست آورد. اینک اگر بخواهیم اثر انباشت سرمایه را بر تولید تعیین نماییم، می بایستی کشش تولیدی سرمایه برآورد گردد. لذا ناچار می بایستی اقدام به تخمین تابع تولید ایران نمود. از تخمین تابع تولید ایران مشاهده گردید که اولاً کشش تولیدی نیروی کار بیش از 50 درصد است. به عبارت دیگر نیروی کار بیش از هر عامل دیگری، تولید در ایران را تحت تأثیر قرار می دهد. ثانیاً واردات نیز از جمله متغیرهای مهم تعیین کنندۀ رفتار تولید در ایران است. به طوری که کشش تولید نسبت به آن 22/0 است. همین طور ذخیره سرمایه اثر معنی داری بر تولید داشته و کشش تولید نسبت به آن 24/0 است. و بالاخره گذشت زمان و سال های شروع انقلاب تا پایان جنگ (67-1357) یک اثر منفی بر رفتار تولید ایران داشته است. در هر حال با توجه به کشش تولیدی ذخیره سرمایه (24/0) و نأثیر پس انداز بر انباشت سرمایه (366/0) در طی دورۀ بررسی، می توان گفت که اثر پس انداز بر رشد اقتصادی در طی دورۀ بررسی 08784/0 است.