اندازه سخن و پیوند آن با زمان و سرعت در ادبیات فارسی

جستجو دربارة ماهیت و کارکردهای اطناب و ایجاز در متون ادبی سابقه‌ای طولانی و گستره‌ای وسیع دارد. در این مقاله این مفاهیم از دیدگاه جدیدی مطالعه شده‌ است تا ارتباط اندازة سخن با زمان و سرعت را در جنبه‌های مختلف آن نشان دهد. از آنجا که مفاهیم زمان و سرعت می‌توانند معانی مختلفی داشته باشد، نخست کوشش شده با محدود کردن این موضوع بر دو مسألة استفاده از ایجاز و اطناب برای تنظیم عملی زمان در متون داستانی و به تصویر کشیدن هنرمندانه سرعت، حوزة کار مشخص گردد. آنگاه با ارائة نمونه‌های متعدد از متون مختلف ادبی، وجوه ادبی و هنری ادراک شعرا از زمان و تأثیر آن در کلام و نیز شیوه‌های نمایش سرعت تحلیل شده است. نتیجة این بررسی نشان می‌دهد که در نظر گرفتن دو مفهوم زمان و سرعت موجب درک عمیق‌تری از معنای ایجاز و طناب و کارکردهای هنری آن در آثار ادبیات فارسی می‌گردد.