الگوی تنوع گونه‌ای در ارتباط با تغییرات ارتفاعی و چرای دام در منطقۀ حفاظت شدۀ هفتاد قله، اراک

مطالعۀ تنوع گونه­ای و بررسی روابط بین گیاهان، عوامل محیطی و آشفتگی نقش مهمی در مطالعۀ پویایی و مدیریت اکوسیستم‌ها دارد. در این تحقیق تنوع گونه­های گیاهی در ارتباط با تغییرات ارتفاعی و چرای دام، در امتداد یک شیب ارتفاعی 1000 متری در منطقۀ حفاظت شدۀ هفتاد قلۀ اراک مطالعه شد. الگوی تنوع زیستی با مقایسۀ شاخص­های غنای گونه­ای مارگالف، یکنواختی شلدون و تنوع شانون- واینر، در طبقات مختلف ارتفاعی با دامنۀ 100 متری مشخص شد. بررسی ارتباط پوشش­گیاهی با برخی از عوامل فیزیوگرافی (با تأکید بر ارتفاع از سطح دریا) و آشفتگی چرای دام، با استفاده از روش تحلیل تطبیقی متعارفی جزئی انجام شد. نتایج وجود یک همبستگی معنی­دار بین ارتفاع از سطح دریا و چرای دام را نشان داد (01/0P<، 55/0R2=). همچنین نتایج نشان داد که تنوع و غنای گونه­ای از ارتفاعات پایین­تر تا 2300 متر از سطح دریا افزایش ولی از دامنۀ ارتفاعی 2300 به بالا کاهش یافتند. این نتیجه در راستای تئوری اثر غالبیت میانه است. چرای شدید دام در ارتفاعات پایین منجر به تغییر پوشش­گیاهی به سمت گونه­های یکساله و فرصت­طلب شده است. مناطقی با چرای متوسط دام، بالاترین مقدار تنوع­گونه­ای و مناطقی با شدت چرای زیاد و کم، کمترین تنوع­گونه­ای را داشتند. این نتیجه در راستای تئوری آشفتگی متوسط است. یکنواختی گونه­ها نیز با افزایش شدت چرای دام افزایش یافت، هر چند که این تغییرات معنی­دار نبود (05/0P>). بنابراین ارزیابی تنوع گونه­ای در طول شیب­های اکولوژیک، بدون در نظر گرفتن شدت چرای دام، قابل ارزیابی نیست.