استفاده از لومینسانس تحریک‌شده با نور در تعیین نرخ ‌لغزش بخشی از گسل باتارهیارهان در مغولستان (آسیای مرکزی)

لومینسانس نوری یکی از روش‌های مهم سن‌یابی مواد معدنی در عصر حاضر است. این روش آخرین حادثه نورخوردگی را سن‌یابی می‌کند. لذا در تحقیق زمین‌لرزه‌های دیرین و فعالیت‌های زمین‌ساختی مخصوصاً در مناطق خشک و نیمه‌‌خشک همچون مغولستان و ایران نقش کلیدی دارد. مغولستان دارای آب ‌‌و هوای خشک است. رشته‌کوه آلتایی در غرب مغولستان قرار دارد. در جنوب شرقی این رشته‌کوه، توده رورانده باتارهیارهان واقع است. با توجه به زمین‌‌ریخت‌‌شناسی جوان مغولستان و لرزه‌خیزی این منطقه، در اثر فشار ناشی از برخورد صفحه‌های هند- اوراسیا در بخش غربی مغولستان، محاسبه نرخ‌ لغزش در راستای این رشته‌کوه، به منظور بررسی فعالیت زمین‌ساختی و تحلیل خطر لرزه‌ای ضروری است. در دو سمت توده رورانده باتارهیارهان،‌ دو حوضه فروافتاده وجود دارد. شواهد زمین‌ریخت‌شناسی گویای پیشروی آرام این توده به طرف این حوضه‌ها است. این حرکت به سمت جلو، به صورت بالاآمدگی‌هایی که در اصطلاح محلی به آنها فوربرگ می‌گویند، ‌قابل مشاهده است. برای به دست آوردن نرخ لغزش در این بالاآمدگی‌ها، سه محل به‌منظور سن‌یابی و تعیین میزان بالاآمدگی آنها انتخاب شد. مقادیر بالاآمدگی به روش GPS اندازه‌گیری شد. سن نمونه‌ها با استفاده از لومینسانس تحریک‌شده با نور به روش هیستوگرام تعیین شد. میزان نرخ کوتاه‌شدگی قائم 53/0 -07/0 میلی‌متر بر سال و میزان نرخ کوتاه‌شدگی افقی 44/0 -03/0 میلی‌متر بر سال به دست آمد. با استفاده از مقادیر نرخ کوتاه‌شدگی،‌ نرخ لغزش بین 69/0 -10/0 میلی‌متر بر سال محاسبه شد.