استفاده از شاخص ضریب تغییرات برای ارزیابی و مقایسه دقت اندازه‌گیری میکروپیپت‌های آزمایشگاهی بر اساس استانداردهای CLSI EP5 و ISO 8655

سابقه و هدف: در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، ارزیابی دقت میکروپیپت در انتقال حجم‌های کوچک مایع، اهمیت زیادی دارد. اگر حجم مایع انتقالی توسط میکروپیپت دقیق نباشد، نتایج آزمایش دقت لازم را نخواهد داشت و در نتیجه، پزشک معالج در تشخیص و کنترل بیماری با مشکل مواجه خواهد شد. در استاندارد معتبر CLSI EP5 با استفاده از ضریب تغییرات، روشی برای تعیین و ارزیابی دقت عمل‌کرد میکروپیپت ارائه شده است. در متون تخصصی آماری نیز روش‌های دیگری برای برآورد و آزمون فرضیه ضریب تغییرات ذکر شده که می‌تواند برای ارزیابی دقت میکروپیپت، مورد استفاده قرار گیرد. هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی دقت دو نوع میکروپیپت موجود در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی است، که آن‌ها را با A و B نشان داده و با مقدار مرجع استاندارد ISO 8655 مقایسه کرده‌ایم. مواد و روش‌ها: در این تحقیق از داده‌های مربوط به آزمایش ارزیابی دقت میکروپیپت‌های آزمایشگاهی استفاده شد. جرم آب مقطر استخراج شده توسط این میکروپیپت‌ها با استفاده از روش توزین با ترازوی دقیق Prezisa ساخت سوییس مدل 262 SMA-FR که وزن50 گرم را با دقت 5-10 گرم اندازه‌گیری می‌کند، تعیین گردید. محیط اجرای آزمایش، یک آزمایشگاه اندازه‌شناسی مورد تایید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، و شرایط استاندارد آزمایشگاهی توسط تکنسین واحدی در ابتدای ساعت کاری و بعد به فاصله 2 ساعت مجدداً نمونه‌گیری انجام شده است. در کل 40 اجرای اندازه‌گیری در 28 روز کاری با 10 بار تکرار برای هر نوع میکروپیپت در هر اجرا انجام گرفته است. در این تحقیق از روش‌های آماری مربوط به برآورد و آزمون فرضیه درباره ضریب تغییرات استفاده گردید. یافته‌ها: برآورد نقطه‌ای ضریب تغییرات میکروپیپت A و B به ترتیب 005/0 و 0064/0 بود. کران بالا برای ضریب تغییرات هر دو نوع میکروپیپت A و B با استفاده از روش نسبت درست‌نمایی در سطح اطمینان 95 درصد به ترتیب برابر 0053/0 و 0068/0 به‌دست آمد. میکروپیپت A با استاندارد ISO 8655 مطابقت داشت، اما دقت میکروپیپت B کم‌تر بوده و با این استاندارد، مطابقت نداشت. خطای اندازه‌گیری میکروپیپت B به طور متوسط حدود 30 درصد بیش‌تر از میکروپیپت A بود. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که برخی از میکروپیپت‌های موجود، با استانداردهای ذیربط انطباق ندارد و لازم است نظارت و کنترل بیش‌تری در این زمینه اعمال شود