ارزیابی ظرفیت یادگیری اجتماعی در نهاد آب در حوضه‌ آبریز طشک – بختگان

هدف مقاله حاضر ارزیابی ساختار نهاد آب در حوضه‌آبریز طشک-بختگان (در دو بخش نهاد رسمی و غیر رسمی) از منظر چارچوب یادگیری اجتماعی است. برای ارزیابی نهاد غیررسمی، خشک‌سالی 1386-1387 به‌عنوان تغییر فیزیکی وارده به سیستم در نظر گرفته شد و واکنش نهاد آب در بخش غیررسمی نسبت به این تغییر مورد ارزیابی قرار گرفت. در بخش نهاد رسمی بررسی شد که چطور مجموعه قوانین مربوط به آب در مقیاس محلی، سیستم منابع آب را تحت تأثیر قرار داده است و این ساختار متکی به نهاد رسمی در سطح ملی بوده و ظرفیت یادگیری پایینی دارد. در بخش نهاد غیررسمی، به‌طورکلی در بالادست این حوضه به دلیل اینکه هنوز منابع آب به نسبت کافی وجود دارد لذا مؤلفه‌های فرآیند یادگیری اجتماعی در سطوح پایینی ارزیابی شدند. اما در پایین‌دست به علت شدت تغییر وارده به سیستم منابع آب، این مؤلفه‌ها در سطح مطلوب‌تری ارزیابی شدند. همچنین ارزیابی مؤلفه‌های خروجی یادگیری اجتماعی نشان داد محدوده‌های پایین‌دست از ظرفیت یادگیری اجتماعی بالاتر (حلقه‌ی دوگانه و سه‌گانه یادگیری) نسبت به محدوده‌های بالادست برخوردارند و گرایش این اقدامات در پایین‌دست به سمت حفاظت بهتر منابع آب سوق پیدا کرده‌اند و از وسعت فردی فراتر رفته و به‌طور مشارکتی و جمعی عمل نموده‌اند. برای نهاد آب حوضه‌آبریز طشک – بختگان پیشنهاد می‌گردد مکانیسم‌های تاثیرگذار و مستتر در قوانین بخش آب اصلاح شوند، حکمرانی ملی و متمرکز به حکمرانی محلی و ساختارهای مشارکتی و تعاملی انتقال یابد، نهادهای خصوصی و مردمی فعال شوند و درنهایت مؤلفه‌های فرآیند یادگیری که در سطح پایینی ارزیابی شدند بهبود یابند.