ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ‌های گندم نان بهاره در واکنش به تنش شوری در شمال استان گلستان

به منظور ارزیابی صفات زراعی ژنوتیپ‌های گندم در شرایط شوری و انتخاب ژنوتیپ‌های برتر، 114 ژنوتیپ گندم نان بهاره در دو محیط غیر شور (ایستگاه گرگان) و شور (مزرعه نمونه ارتش) با استفاده از سه رقم کویر، کوهدشت و مروارید و لاین N-80-19 به عنوان شاهد، در سال زراعی 88-1387 در قالب شش طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شدند. نتایج تجزیه کلاستر ژنوتیپ‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 12 و 38 در محیط شور و غیر شور عملکرد بالایی داشتند. ژنوتیپ‌های انتخاب شده دارای طول پدانکل 40% ارتفاع بوته، وزن هزار دانه 48 تا 56 گرم و زمان تا ظهور سنبله حدود 104 روز بودند. مناسب‌ترین ارتفاع برای انتخاب بوته در محیط شور 83 تا 86 سانتی‌متر بود. در بین صفات مورد بررسی وزن هزار دانه و وزن دانه در سنبله بیشترین و روز تا رسیدگی کمترین میزان تنوع را داشتند. تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که ارتفاع، وزن هزار دانه و عملکرد در شرایط شور و غیر شوردر سه مولفه اصلی انتخاب شده تاثیر زیادی در انتخاب ژنوتیپ‌ها داشتند.نتایج تجزیه کلاستر با استفاده از کلیه صفات نشان داد که ژنوتیپ‌هایی که دارای عملکرد بالایی در شرایط شور و غیر شور بودند و ارتفاع، طول و وزن سنبله بیشتری داشتند، در گروه یک قرار گرفتند. با توجه به نتایج این آزمایش پیشنهاد می‌شود به منظور معرفی ارقام برای اراضی شور استان گلستان بهتر است انتخاب از بین ژنوتیپ‌های پیشرفته ساحلی خزر در محیط شور انجام شود و ژنوتیپ‌هایی که در هر دو محیط عملکرد بالایی دارند، برای آزمایش‌های آنفارم در این محیط انتخاب شوند.