ارزیابی برنامه‌های توسعة جمهوری اسلامی ایران از منظر بازنمایی و کاربست نظریه‌های رفاه و عدالت اجتماعی (با تأکید بر برنامة پنجم توسعه)

گزینش نظریه‌ای مناسب در حوزۀ تأمین عدالت و رفاه برای برنامه‌های توسعه‌ای، یکی از پیش‌‌شرط‌های ضروری برای تأمین مشارکت فعال مردم در اجرای برنامه‌ها و اساسی‌ترین تمهید برای زمینه‌سازی تحقق موفقیت‌آمیز برنامه است. در این پژوهش، ضمن مرور برنامه‌های توسعۀ جمهوری اسلامی ایران، به‌‌دلیل اینکه برنامۀ پنجم توسعه، عصارۀ همۀ برنامه‌های پیشین از حیث تأمین عدالت و بهبود کیفیت زندگی است، با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، از باب کاربست مفاهیم عدالت و رفاه اجتماعی تحلیل و ارزیابی می‌‌شود. همچنین با توجه به دستاورد برنامه‌های توسعه و با استفاده از داده‌های جهانی و داخلی، به بررسی جایگاه ایران در جهان از لحاظ شاخص‌های رفاه سن، توسعة انسانی و لگاتوم پرداخته می‌‌شود. مطالعۀ حاضر نشان می‌دهد با اینکه بخش‌هایی از برنامه‌های توسعه، هماهنگی‌هایی با برخی نظریه‌ها یا برخی دلالت‌های نظری موجود در حوزۀ عدالت اجتماعی دارد، ارزیابی سیاستگذاری‌های رفاه در برنامه‌های توسعه و به‌‌طور مشخص برنامۀ پنجم، مبین نبود نگرش سنجیده و هدفمند در زمینۀ تأمین عدالت رفاهی در مقیاس عمومی کشور است. با توجه به نگاه محیطی، موقعیتی و قابلیت‌‌محور آمارتیاسن و با نگاه چندبعدی والزر به عدالت می‌توان نبود نظریة عدالت اجتماعی مدون، منسجم و قابل‌اجرا در حوزۀ نظریه‌های ایرانی- اسلامی را ترمیم کرد.