اثر گازهای جوّی سه‌اتمی ‌بر تراز تابشی در منطقه کویری مرکز ایران

با پیشرفت در زمینه الگوریتم‌های انتقال تابش، مدل‌های عددی متعددی برای بررسی و پیش‌بینی میدان تابش جوّ عرضه شده است. در این مقاله، ضمن معرفی مدل انتقال تابش جوّی DISORTسانتا باربارا (SBDART, Santa Barbara DISORT Atmospheric Radiative Transfer) که یک مدل تابشی یک‌بُعدی پراکنش چندگانه تخت-موازی (Plane-parallel) است، عملکرد این مدل در برآورد شار تابش خالص سطحی برای شرایط کویر مرکزی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا با تصحیحات صورت گرفته درمدل و مقایسه نتایج حاصل از مدل با داده‌های مشاهداتی، دربازه زمانی اوت تا اکتبر 2006، مشخص شد مدل تابشی SBDART در برآورد شار تابشی سطحی کارایی بسیار مناسبی دارد. سپس، با استفاده از مدل به بررسی نقش و اثرگازهای گلخانه‌ای بخار آب و کربن‌دی‌اکسید و نیز اوزون بر شار تابشی در نزدیک سطح زمین و ستون جوّ پرداخته شده است. نتایج نشان می‌دهد که به‌ترتیب تغییر در میزان بخار آب جوّی، کربن‌دی‌اکسید و اوزون بیشترین تأثیر را بر شار تابشی خالص سطحی دارند. بیشینه تفاوت شار تابشی خالص ناشی از تغییر میزان بخار آب جوّی در نزدیک سطح و ناشی از تغییر میزان کربن‌دی‌اکسید و اوزون، به‌ترتیب مربوط به ارتفاع‌های 10 و30 کیلومتری جوّ است.