اثر شرایط محیطی بر خصوصیات فیتوشیمیایی گیاه کنگر صحرایی (Gundelia tournefortii L.) در استان چهارمحال و بختیاری و جنوب استان اصفهان، ایران

گیاهان دارویی در عرصه­های منابع طبیعی به عنوان یکی از مهم­ترین راهبرد­ها در زمینه سلامت، تجارت و فناوری مطرح هستند. کنگر صحرایی یکی از گیاهان دارویی و متعلق به خانواده کاسنی است. بر اساس نقشه تیپ­های گیاهی و اطلاعات موجود تعداد ۶۰ پایه گیاهی از گونه مذکور از چهار رویشگاه (طاقانک، دستنا، هیرکان و شیدا) در استان چهارمحال و بختیاری و یک رویشگاه در جنوب استان اصفهان (کمه) جمع­آوری شد. اسانس نمونه­های گیاهی توسط دستگاه کلونجر به روش تقطیر با بخار آب استخراج و ترکیبات شیمیایی روغن­های فرار توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی طیف سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شد. مهم­ترین خصوصیات بوم شناسی مکان­های مرتعی در سه گروه اصلی (اقلیم، خاک و فیزیوگرافی) تعیین شد. جهت ارتباط بین شاخص­های کیفی (ترکیبات شیمیایی اصلی کنگر صحرایی) با عامل­های محیطی رج بندی به روش آنالیز تحلیل کاهشی (RDA) انجام شد. نتایج نشان داد که محور اول پلات رج‌بندی با درصد سنگریزه، محور دوم با عمق خاک و محور سوم با متوسط بارندگی سالانه، ضریب خشکی دمارتن و طول دوره خشکی همبستگی قوی دارد. مکان­های مرتعی پنجگانه در قالب سه رویشگاه کلی طبقه­بندی گردید که از لحاظ کاربری دارای مزیت­های نسبی متفاوتی هستند. عامل­های محیطی عمق خاک، متوسط دمای سالانه، متوسط حداکثر دمای سالانه، متوسط حداقل دمای سالانه، متوسط تعداد روز­های یخبندان سالانه، تبخیر و تعرق پتانسیل سالانه، تبخیر سالانه و  شاخص کیفی ترپن به عنوان موثر­ترین عوامل در جداسازی رویشگاه­های کنگر صحرایی مشخص گردید.