اثر سه نوع پوشش گیاهی بر تثبیت کنار‌‌ی رود ‌‌‌‌‌‌فریزی در استان خراسان رضوی

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی عملکرد حفاظت زیستی پوشش گیاهی بر تثبیت کناره‌‌‌‌های رود‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ فریزی انجام شد. تیمارهای اصلی این پژوهش سه نوع پوشش گیاهیِ علفی و درختچه‌‌‌‌ای و درختی بود. یک تیمار بی‌پوشش هم برای شاهد انتخاب شد. میزان فرسایش در هر تیمار در یک بازه، با میخ‌‌‌‌‌کوبی در دو ردیف و سه مقطع عرضی اندازه‌‌‌‌گیری شد. در طول چهار سال، خصوصیات پوشش گیاهی ‌‌‌‌با کاربرد اندازه‌‌‌‌گیری ‌‌‌‌نواری و اطلاعات آب‌‌‌‌شناسی از داده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ایستگاه آب‌‌‌‌سنجی به‌‌‌‌دست آمد. نتایج نشان‌‌‌‌ داد که پوشش درختچه‌‌‌‌ایِ بید (Salix eleganos Scop.) با عمر متوسط پنج سال و پوشش درختیِ همین گونه بید (Salix alba L.) و نیز سنجد (Elaeagnus angustifolia L.)، با عمر متوسط 25 سال، عمل‌کرد مناسبی در تثبیت حاشیه‌ی رود دارند؛ زیرا فرسایش این دو تیمار در دوره‌‌‌‌ی طرح کمتر از 1% تیمار شاهد بود. بیشترین پوشش علفی در این منطقه، از گونه‌ها‌ی گندمیان (poaceae) بود که با 50% کاهش فرسایش نسبت به تیمار شاهد، ‌‌‌‌به‌‌‌‌رغم نصف‌شدن میزان فرسایش، انتظارات اولیه را در مقایسه با دو تیمار دیگر، درخصوص تثبیت کناره‌ی رود برآورده نکرد. دلیل آن را می‌‌‌‌توان به شرایط گونه‌‌‌‌های علفی و تطابق نداشتن دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی رشد آن‌ها با زمان وقوع سیل‌‌‌‌های رود مربوط دانست. بر این اساس می‌‌‌‌توان گفت که در شرایط مشابه، گونه‌‌‌‌های علفی یک‌ساله، در رود‌‌‌‌هایی که  روند سیل آن‌‌ها  در خارج از فصل رشد گیاه است، عملکرد مناسبی در تثبیت حاشیه‌ی رود ندارند. در دوره‌‌‌‌ی اجرای پژوهش، سیل‌‌‌‌های رخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داده در رود‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ فریزی در حد سیل‌های کوتاه‌مدت پنج‌ساله بودند.