اثر بی‌ثباتی تجاری بر رشد زیربخش‌های کشاورزی در ایران

در این مطالعه، با استفاده از شاخص لاو بی‌ثباتی درآمدهای صادراتی و وارداتی زیربخش‌های کشاورزی ایران طی دوره‌ی 89-1375 محاسبه و تاثیر آن بر رشد زیربخش‌ها بررسی شد. نتایج برآورد مدل رشد سولو با استفاده از داده‌های تابلویی و روش اثرات ثابت نشان می‌دهد که به ازای یک درصد افزایش بی‌ثباتی صادرات و واردات، به­ترتیب 024/0 و 038/0% رشد زیربخش‌های کشاورزی کاهش می‌یابد. بی‌ثباتی صادرات و واردات، ریسک تجارت خارجی را افزایش و به تبع آن فعالیت در این بازارها را کاهش می‌دهد. در این صورت تجار و کشاورزان ریسک‌گریز فعالیت خود را محدود کرده و سرمایه­ی خود را به صنایع دیگر که اطمینان بیشتری دارد، منتقل می‌کنند. همچنین مدل رشد زیربخش‌های کشاورزی به­صورت جزیی برآورد شد. نتایج بیانگر رابطه­ی مستقیم بی‌ثباتی صادرات با رشد زیربخش‌های زراعت-باغبانی و دامپروری می‌باشد. در واقع افزایش بی‌ثباتی صادرات سبب شده تا دریافتی‌های ارزی از این طریق، منبع غیرقابل اعتمادی برای تامین مالی پروژه‌های سرمایه‌ای باشد. بدین روی به دلایل احتیاطی منطقی به نظر می‌رسد که فعالان در این زمینه، منابع تامین اعتبار خود را تنوع ببخشند که این تنوع، سبب افزایش رشد شده است. اثر این شاخص بر رشد زیربخش‌های شیلات و جنگلداری منفی برآورد شده است. همچنین بی‌ثباتی واردات با رشد زیربخش جنگل­داری رابطه­ی مستقیم و بر رشد سایر زیربخش‌ها اثر منفی داشته است. لذا با توجه به این نتایج، اتخاذ سیاست‌هایی جهت جلوگیری از ایجاد بی‌ثباتی و کاهش پیامدهای حاصل از آن می­تواند بر رشد، اشتغال و سرمایه­گذاری در زیربخش­های کشاورزی و رفاه خانوارهای روستایی و کشاورز تاثیر مثبت داشته باشد.   طبقه ­بندیJEL:F13, Q17, Q23