اثر آرایش کاشت و تراکم بوته بر شاخص‎های رشد و کارآیی مصرف تابش دو رقم کلزای بدون گلبرگ و گلبرگ‎دار

به منظور بررسی اثر تراکم و آرایش کاشت بر شاخص‎های رشد و کارآیی مصرف تابش در دو رقم کلزای گلبرگ‎دار و بدون گلبرگ، آزمایشی در سال زراعی 85-1384 در مزرعه مؤسسه تحقیقات برنج کشور در رشت به اجرا گذاشته شد. طرح آزمایشی مورد استفاده در این تحقیق کرت‌های خرد شده – اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار بود که دو آرایش کاشت مربع و مستطیل به عنوان عامل اصلی و دو رقم کلزای گلبرگ دار Hyola 401 و بدون گلبرگ Hylite 201 و تراکم‎های (33، 67 و 133 بوته در مترمربع) به ترتیب به عنوان عوامل فرعی اول و دوم به‌صورت فاکتوریل در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که بین ارقام، تراکم ها و آرایش‌های کاشت از نظر شاخص های رشد وکارآیی مصرف تابش (RUE) اختلاف معنی‌داری وجود داشت. در مرحله گل‎دهی شاخص سطح برگ در رقم بدون گلبرگ سه درصد نسبت به رقم گلبرگ‌دار بیشتر بود (به ترتیب 22/3 و 12/3). از نظر میزان ماده خشک نیز رقم بدون گلبرگ نسبت به رقم گلبرگ‎دار از یک برتری نسبی 11 درصدی برخوردار بود (به ترتیب 1441 و 1280 گرم ماده خشک در مترمربع). همین نتایج در مورد سرعت رشد گیاهی (CGR) و سرعت جذب خالص (NAR) نیز صادق بود (به ترتیب 5/1 درصد و 23 درصد). افزایش تراکم سبب شد که حداکثر سطح برگ و وزن خشک کل در فاصله زمانی زودتری حاصل شوند. میزان افزایش شاخص سطح برگ و وزن خشک و بطور کلی سرعت رشد گیاه و سرعت جذب خالص در آرایش کاشت مربع بیشتر از آرایش کاشت مستطیل بود. از نظر کارآیی مصرف تابش نیز رقم بدون گلبرگ نسبت به رقم گلبرگ‎دار از برتری 2/9 درصدی برخوردار بود (به ترتیب 38/2 و 16/2 گرم بر مگاژول)که این میزان اختلاف در کارآیی مصرف تابش موجب برتری 6/14 درصدی این رقم از نظر عملکرد دانه شد. در مجموع رقم بدون گلبرگ نسبت به رقم گلبرگ‎دار از یک برتری نسبی برخوردار بود.