اثربخشی درمان شناختی - رفتاری بر درمان افسردگی پس از زایمان و سه عامل پویشی تعارضات وابستگی، خشم و مادری در مادران افسردۀ پس از زایمان

مقدمه: افسردگی پس از زایمان، شیوع بالایی از اختلالات روانی را در بین مادران به خود اختصاص داده است، اما در مورد درمان آن، تلاش‌های اندکی با رویکردهای شناختی- رفتاری انجام گرفته است. مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر درمان افسردگی پس از زایمان و بررسی سه عامل پویشی تعارضات وابستگی، خشم و مادری در مادران افسردۀ پس از زایمان انجام شد. روش‌کار: این مطالعه نیمه آزمایشی بالینی در سال 1391 بر روی مادران تازه زایمان کرده در شهرستان سنندج انجام شد. پس از غربالگری 361 مادر زایمان کرده در دو هفته بعد از زایمان، با استفاده از مقیاس افسردگی بک - ویرایش دوم، مقیاس ادینبرگ، مصاحبۀ بالینی ساختار یافتۀ و تشخیص بالینی روان‌پزشکی، به طور تصادفی در دو گروه مداخله (32 نفر) و شاهد (32 نفر) قرار گرفتند. در جریان درمان نیز جهت بررسی اثربخشی درمان شناختی- رفتاری از مقیاس نگرش‌های ناکارآمد و تحریف‌های شناختی و جهت ارزیابی رابطۀ مادر و کودک برای بررسی تغییر در تعارضات خشم، مادری و وابستگی، از مقیاس فرافکن استفاده شد. داده ها پس از گردآوری با استفاده از شاخص های آمار توصیفی، تحلیل کواریانس و تحلیل مبتنی بر اندازه گیری های مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نمرات گروه مداخله در مقایسه با گروه شاهد در مقیاس افسردگی بک (001/0>p) و نیز در پرسشنامه‌ ادینبرگ (001/0>p) هم در پس آزمون و هم در مرحله‌ پیگیری تغییر معنی داری داشت. در خصوص تعارضات وابستگی، خشم و مادری، به وسیله‌ درمان شناختی - رفتاری فقط در تعارضات مادری، کاهش معناداری مشاهده شد (005/0>p). نتیجه‌گیری: افسردگی پس از زایمان تحت تأثیر درمان شناختی - رفتاری، در قالب طرح آزمایشی اخیر و با استفاده از دو مقیاس شناخته شده‌ بک و ادینبرگ، بهبود می یابد. با این حال، اثر خود را فقط برای یکی از سه مقیاس تعارض، یعنی تعارض مادری معنی دار نشان می دهد.