آرزومندی مدیریتی در زنان و چگونگی تأثیرپذیری آن از نقش‎های شغلی و خانوادگی

امروزه، زنان و مردان فعالانه برای نقش‎های کاری و نقش‎های خانوادگی خود برنامه‌ریزی می‎کنند، اما رشد حرفه‌ای مردان کمتر از زنان از نقش‎های چند‌گانه تأثیر می‌گیرد. اکنون، بسیاری از نظریه‌پردازانِ رشد حرفه‌ای به دنبال نظریه‎ای کل‎گرا برای فهم ماهیت مهم شغل و تأثیر سایر نقش‎های زندگی بر آن هستند. اکثر این نظریه‌های کل‌گرا به رشد حرفه‌ای زنان مربوط‎اند، چرا که آنها اغلب به دنبال مدیریت نقش‎های گوناگون و ناسازگار خود در زندگی مانند شاغل بودن، همسر بودن و مادر بودن هستند. یافته‌های این پژوهش که به روش پیمایشی در میان نمونه‌ای از استادان زن ده دانشگاه برتر کشور (تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری) صورت گرفته است، نشان می‌دهد با وجود اینکه اولویت نقش خانوادگی در میان استادان زن بسیار بالاست، اولویت نقش شغلی تقریباً پایین است. همچنین، ادراک از تعارض شغلی ـ خانوادگی در میان استادان زن (در صورت پذیرش پست مدیریتی) نسبتاً بالاست، درحالی‎که حس خودکارآمدی مدیریت تعارض شغلی ـ خانوادگی در آنان در حد تقریباً پایینی قرار دارد. یافته‌های حاصل از آزمون فرضیه‎ها نشان می‌دهد اولویت‌‎قایل‎شدن برای نقش شغلی بر انگیزۀ درونی برای پیشرفت در سلسله‎مراتب سازمانی و حضور در رده‌های مدیریتی تأثیر مثبتی دارد، هرچند در میان افرادی که برجستگی نقش شغلی تقریباً همانندی دارند، کسانی که رضایت‎مندی حاصل از نهاد خانواده برایشان مهم‎تر است، آرزومندی کمتری برای حضور در رده‌های مدیریتی دارند. همچنین، نتایج نشان می‌دهد هر چه افراد نگرش مثبتی به توانایی خود برای ترکیب نقش‎های چندگانه داشته باشند، تعارض میان نقش‎های شغلی و خانوادگی را کمتر احساس کرده و یا این تعارضات را به نحو بهتری مدیریت می‌کنند. ادراک کمتر از تعارض شغلی ـ خانوادگی نیز موجب افزایش انگیزۀ درونی برای پیشرفت شغلی و رسیدن به رده‌های مدیریتی می‌گردد. یافته‌های این پژوهش در زمینۀ تأثیر نقش‎های چندگانۀ زنان بر آرزومندی مدیریتی آنان، نشان می‌دهد تأکید بر موانع سازمانی و بی‎توجهی به تأثیر انتخابی (برجستگی نقش خانوادگی) و غیر انتخابی (تعارض شغلی ـ خانوادگی) نقش‎های خانوادگی زنان بر بی‎میلی آنان به حضور در پست‎های مدیریتی، دیدگاه ناکاملی در این زمینه ارائه می‌دهد و لازم است در تحقیقات مربوط به مدیریت زنان، این عوامل بیشتر مدّ نظر قرار گیرند