آبریزگان و آذرجشن: انقلابین و تقویم دورة ساسانی

ماهیت دو جشنی که در دورة ساسانی آبریزگان و آذرجشن نامیده می‌شدند، به دلیل درکِ نادرست تقویم ساسانی، در تحقیقات جدید ناشناخته مانده است، اما تفسیر درست این تقویم، که بیرونی آن را شرح داده، می‌تواند ماهیت این جشن‌ها را به خوبی مشخص کند. این مقاله نشان می‌دهد که رسم برگزاری این دو جشن به پیش از زمان پیدایش جشن‌هایی که با یکسانی نام ماه و روز برگزار می‌شدند برمی‌گردد. به علاوه، این دو جشن انگیزة بنیادین انتخاب نام‌های تیر و آذر برای ماه نخست تابستان و ماه آخر پاییز در زمان تأسیس تقویم ایرانی بوده‌اند. در این مقاله رسوم مرتبط با این دو جشن در دوران ساسانی مطالعه می‌گردد و سازوکار برگزاری جشن‌های فصلی در سال سیّار تقویم ساسانی نشان داده می‌شود. همچنین دلیل پیدایش بدیل‌های غیرفصلی این دو جشن و نیز جشن‌هایی که با یکسانی نام روز و ماه در تقویم زرتشتی برگزار می‌شدند واکاوی می‌گردد و در نهایت، تحولات پس از سقوط شاهنشاهی ساسانی در زمان برگزاری این دو جشن در دوران پیش از تأسیس تقویم جلالی و پس از آن تا زمان حاضر بررسی می‌شود.