رویارویی دیانت زرتشتی با اقلیتهای دینی در دوران ساسانیان

بررسی جغرافیای دینی دولت ساسانی یکی از مهم ترین مباحث در حوزۀ تاریخ ساسانیان است، زیرا دولتساسانی با احیاء و تقویت دین زرتشتی و تبدیل آن به دین رسمی و دولتی ، این دین را از محاق چند صدسالۀ خود خارج کرد و آن را به عنوان دین رسمی کشور برقامت دولت خود پوشاند . بی شک این حادثهبرای ادیان بیگانۀ کشور پیامدها و عواقب خواسته و یا نا خواستۀ بسیاری به همراه داشت و باعث ایجادبرخوردها و تصادم هایی بین متولیان دین دولتی با پیروان ادیان بیگانه گردید.در این مقاله، وضعیت اقلیت های دینی بودایی، یهودی و مسیحی در دورۀ ساسانیان، به منظور تبیین ابعادحیات سیاسی - اجتماعی و دینی آنها مورد بررسی قرار گرفته و رویارویی ها، و نیز نتایج و پیامدهای آنهابین این اقلیت ها با سازمان دینی دولت ساسانی در سه بخش به تصویر کشیده شده است. همچنین زمینه هایچالش ها و درگیری های پیروان این ادیان با دولت ساسانی، و نیز مراحل و فراز و فرودهای سیاست دینیدولت ساسانی مورد بحث قرار گرفته و در پایان چنین نتیجه گیری شده است : سیاست دینی دولت ساسانیمتغیری بود که تحت تاثیر شرایط داخلی و خارجی قرار داشت و به نوبۀ خود موجب تشدید و یا تضعیفبرخوردها می شد . مسایلی چون : تغییر شرایط بین المللی، تغییر دین دولت ها به ویژه دولت های متخاصم،قدرت و ضعف موبدان و پادشاهان، نیز عملکرد ها و کارویژه های این اقلیت ها ظاهرا از مهم ترین عواملیبوده اند که در رفتار دینی دولت ساسانی در برابر پیروان ادیان بیگانه، و تعقیب و آزار ایشان، نقش بسیارمهمی داشتند.