دکتر سعیدخان، اسطوره اخلاق پزشکی کردستان در دوره قاجار و پهلوی اول (فیزیولوژیست و چشم‎پزشک)

مستندات و منابع تاریخ پزشکی دوره قاجار نشان می‎دهند که پزشکی و طبابت در ایران دوره قاجار به ویژه نیمه اول آن، در مقایسه با سده‎های پیش از آن، پیشرفتی حاصل نکرد. در این دوره، همه بیماری‎ها و دواها را بر دو قسم حارّ و بارد (سرد و گرم) تقسیم می‎کردند و بر این اساس، بیماران را مداوا می‎کردند. در نتیجه برای کسانی که خواهان تحصیل در علم پزشکی مدرن بودند، خارج شدن از ایران و تحصیل در فرنگ، امری ضروری بود. سعیدخان کردستانی از جمله این افراد است که در مدت نه سال، به واسطه ارتباط با میسیونرهای مسیحی با طبابت و علم پزشکی روز، آشنایی مقدماتی پیدا کرد، پس از آن در سه دوره زمانی متفاوت، برای تحصیل و تکمیل دانش پزشکی خود به انگلیس سفر کرد و زیر نظر پزشکان انگلیسی، دوره‎های تخصصی کالبدشکافی، فیزیولوژی، نوع‎شناسی، میکروب‎شناسی، تروپیکال، دارو‎سازی و چشم پزشکی را گذراند و نام خود را به عنوان یکی از پزشکان متخصص و بااخلاق در تاریخ پزشکی ایران ثبت کرد. در این مقالم برآنیم تا با روش توصیفی و با تکیه بر منابع کتابخانه ایی و دست نویس های سعیدخان، به بررسی زندگی پزشکی سعیدخان، دوره‎های تخصصی پزشکی و خدمات و آثار و نظرات وی در این زمینه بپردازیم.