اندازه گیری فلزات سنگین در برخی از سبزی های خوراکی مزارع اطراف شهر زنجان با استفاده از روش نوین پلاسمای جفت شده القایی–طیف سنجی نشری

سابقه و هدف: تاکنون تحقیقی در زمینه تعیین فلزات سنگین در سبزی­های برگی رایج مورد استفاده در شهر زنجان به روش پلاسمای جفت شده القایی–طیف سنجی نشری انجام نگرفته است. بنابراین هدف از تحقیق حاضر تعیین میزان فلزات سنگین روی، سرب، کادمیوم، کبالت و نیکل در بعضی از سبزی های برگی رایج (شوید، تره، جعفری، گشنیز و شاهی) مورد استفاده در اطراف شهر زنجان که از سه منطقه اصلی کشت (راه آهن، دیزج بالا و کوشکن) برداشت شده بود، است. مواد و روش ها: برای به دست آوردن نتایج دقیق تر، از روش های مختلف پیش تیمار یا هضم نمونه ها (خاکسترگیری مرطوب توسط کوره الکتریکی یا خاکسترگیری مرطوب، هضم با اسیدهای مختلف و فراصوت) استفاده شد و روش اندازه گیری پلاسمای جفت شده القایی-طیف سنجی نشر اتمی، به منظور تعیین مقدار فلزات سنگین انتخاب گردید. یافته ها : نتایج نشان داد که خاکسترگیری مرطوب مؤثرترین روش پیش تیمار نمونه ها است. به علاوه مشخص شد که میزان این فلزات هم به نوع سبزی و هم به منطقه کشت آن ها بستگی دارد. همچنین نتایج نشان داد که میزان سرب در تمام نمونه ها از حد مجاز تعیین شده توسط استاندارد (8/1-5/2 میلی­گرم بر کیلوگرم) بالاتر بود. بیشترین و کمترین مقدار سرب نیز به ترتیب در سبزی های شوید (95/1 ±28/9 میلی­گرم بر کیلوگرم) و تره (33/3±35/2 میلی­گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد. میانگین غلظت نیکل، کادمیوم و کبالت در نمونه ها به ترتیب بین 44/0-93/3، 1/0-2/0 و 5/0-08/1 میلی­گرم بر کیلوگرم) بود که از حد مجاز تعیین شده، کمتر است. در مورد روی، در تمام نمونه ها غیر از شاهی، مقادیر تعیین شده از حد مجاز (50 میلی­گرم بر کیلوگرم) پایین تر بود. نتیجه گیری: به طور کلی می توان نتیجه گرفت که روش پیش­تیمار نمونه­های سبزی، نوع سبزی و منطقه کشت می توانند در تعیین میزان فلزات سنگین نقش مهمی داشته باشند. بنابراین برای تعیین مقادیر  این فلزات در محصولات کشاورزی مختلف، این عوامل باید مد نظر قرار گیرند. واژگان کلیدی: فلزات سنگین، پلاسمای جفت شده القایی–طیف سنجی نشری، سبزی های برگی، زنجان