تعیین میزان اهمیت تأثیر پارامترهای متعدد هیدرواقلیمی بر خشکیدگی تالاب گاوخونی با به کارگیری شبکۀ عصبی مصنوعی و داده های سنجش از دور

تالاب ها به عنوان یکی از مهم ترین و باارزش ترین اکوسیستم های طبیعی در جهان، نقش مهمی در پالایش آلاینده ها و کاهش ریزگردها، ایجاد میکروکلیمای مطلوب، حفظ تنوع زیستی و ژنتیکی و ذخیرۀ مواد آلی دارند. تالاب گاوخونی یکی از تالاب های مهم منطقۀ مرکزی ایران است که در دهه های اخیر، عوامل متعدد اقلیمی و انسانی تفاوت های قابل توجهی در سطوح خشک و مرطوب آن به وجود آورده و زمینه را برای تولید بیشتر ریزگردها در مناطق مرکزی ایران فراهم کرده است. در پژوهش حاضر نظر به نقش و اهمیت این تالاب بین المللی در توازن و تعادل بخشی زیست محیطی ـ اکولوژیکی مرکز کشور، تلاش شده است تا با بهره گیری از تکنیک های دورسنجی و شبکۀ عصبی عوامل مهم تأثیرگذار بر خشکیدگی تالاب و فرایند تغییرات به وقوع پیوسته در سطح تالاب در بازه زمانی 22 سال (71-1370 تا 92-1391) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار بگیرد. بدین منظور ابتدا 21 سری از تصاویر ماهوارۀ لندست محدودۀ مطالعاتی تهیه شد. پس از موزاییک کردن تصاویر ماهواره ای و اعمال تصحیح هندسی و رادیومتریک تصاویر، اقدام به تهیۀ شاخص آب اختلاف نرمال شده و تفکیک سطوح خشک و مرطوب گردید و پس از اعمال عملیات پساپردازش روی نقشه های تولیدشده، مساحت هر طبقه محاسبه شد. سپس متوسط پارامترهای بارندگی، دما، دبی، تبخیر و سطح ایستابی برای محدودۀ مطالعاتی با استفاده از روش تیسن برآورد گردید و روند تغییرات پارامترهای مذکور با استفاده از آزمون من ـ کندال مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت برای تعیین میزان اهمیت هریک از عوامل تأثیرگذار بر خشکیدگی تالاب گاوخونی، توابع مختلف شبکۀ عصبی مصنوعی با یکدیگر مقایسه و از بهترین مدل برای مشخص کردن میزان اهمیت هر پارامتر استفاده شد. نتایج حاصل از روش من ـ کندال حاکی از کاهش معنی دار سطح ایستابی و دبی جریان های ورودی به تالاب در بازۀ زمانی مورد مطالعه است. همچنین نتایج این پژوهش براساس بهترین مدل برازش یافتۀ شبکۀ عصبی مصنوعی (mlp4) نشان داد که مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر تغییرات سطح تالاب گاوخونی به ترتیب دبی جریان های ورودی به تالاب، تبخیر، افت سطح ایستابی، درجه حرارت و بارندگی است.