ارزیابی تأثیر تلقیح سویه های مختلف باکتری rhizobium leguminosarum bv. phaseoli بر تثبیت نیتروژن در ارقام مختلف لوبیا

به منظور بررسی قابلیت تثبیت بیولوژیک نیتروژن در ارقام مختلف لوبیا با تلقیح سویه های مختلف باکتری ریزوبیومrhizobium leguminosarum;bv. phaseoli  آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در طی دو سال ( 1385 و 1386) در منطقه خرم‏دره استان زنجان انجام شد. در این تحقیق سطوح تلقیح و عدم تلقیح با سویه‏های مختلف در 6 سطح عبارت بودند از: بدون تلقیح و بدون کود (شاهد)، تلقیح با سویه rb117، تلقیح با سویه rb123، تلقیح با سویه rb136، تلقیح با مایه تلقیح صنعتی ویژه لوبیا با نام  rhizobean super plusو بدون تلقیح (استفاده از 100کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع کود اوره) به همراه سه رقم با تیپ رشدی i به نام چیتی امید بخش cos16 و دو رقم قرمز اختر و درخشان. جهت تلقیح بذور در تیمارهای باکتریایی، میزان 7 گرم مایه تلقیح و آب به همراه 20 میلی‏لیتر آب شکر 20 درصد به ازای هر کیلوگرم بذر مصرف گردید. هم‏‏‏‏چنین مقدار 20 کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع کود اوره به عنوان استارتر برای کلیه واحدهای آزمایشی مربوط به مایه تلقیح، در خاک مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که در مجموع، تلقیح ارقام مختلف لوبیا  با سویه‏های باکتری موجب برتری صفات کمی و کیفی آن‏ها نسبت به حالت بدون تلقیح و در بعضی موارد نسبت به مصرف یک صد کیلوگرم کود خالص نیتروژن  می‏گردد. در بین سویه‏های مورد استفاده سویه باکتریrb117  نسبت به سایر سویه‏ها برتری نشان داد و در بین ارقام مورد استفاده رقم لوبیا چیتی cos16 نسبت به دو رقم دیگر برتری صفات بیشتری را در برابر تیمارهای مورد اعمال نشان داد.کاشت بذور پرایمینگ شده با انواع مایه تلقیح توانست حدود 43 درصد محصول را نسبت به شاهد (بدون تلقیح و بدون کود) افزایش دهد. در بین انواع مایه تلقیح، مایه تلقیحrb117 با تأثیر حدود 59 درصدی و rb123 با تأثیر 32 درصدی بر عملکرد دانه نسبت به شاهد به‏ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر را بر عملکرد دانه داشتند. بالاترین عملکرد دانه از رقم لوبیا چیتی cos16 حاصل شد که حدود 5/7 درصد از رقم درخشان و حدود 19 درصد از رقم اختر بیشتر بود. بالاترین عملکرد پروتئین به مقدار3/864 کیلوگرم در هر هکتار به تیمار مایه تلقیح rb117  وکمترین آن مربوط به تیمار شاهد (بدون تلقیح و کود) با میانگین 500 کیلوگرم بود. بیشترین درصد پروتئین مربوط به تیمار مایه تلقیح rb117 و کود نیتروژن و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد (بدون تلقیح و کود) بود.