تأثیر گرد و غبار بر کیفیت شیمیایی و میکروبی میوه خرما، استان بوشهر

زمینه: کشت خرما در استان بوشهر قدمت طولانی دارد. در طی دهه اخیر، گرد و غبار، علاوه بر آثار سوء مستقیم بر انسان ها، باعث هجوم انواع آفت به نخلستان های غرب و جنوب ایران از جمله استان بوشهر گردیده است. با توجه به اهمیت خرما در این استان، میزان آلودگی محصول به این آلاینده، بر اساس ارزیابی شاخص های خاکسترهای کل و نامحلول در اسید جهت ارزیابی آلودگی های شیمیایی و همچنین شاخص های کپک و مخمر به عنوان مارکر آلودگی میکروبی انجام گردید. اخیراً در برخی کارخانجات بسته بندی، شستشوی محصول پس از برداشت، انجام می گیرد. در مطالعه اخیر، میزان تأثیر این عمل بر کاهش این آلودگی و نیز اثر زمان، بر کیفیت و ماندگاری خرماهای شستشو شده و نشده، مورد بررسی قرارگرفته است. مواد و روش ها: از 24 کارگاه بسته بندی خرمای صنعتی و سنتی، به طور مساوی 48 نمونه خرمای شسته شده و نشده نمونه برداری شدند و طبق استانداردهای ملی ایران، برای خرما و خمیر خرما، مورد آزمون و مقایسه قرارگرفتند. یافته ها: میانگین خاکستر نامحلول در اسید و خاکستر کل (وزنی) در نمونه های خرما زدوده شده به ترتیب 14/0±05/1 و 32/0±32/3 و در نمونه زدوده نشده به ترتیب 27/0±36/1 و 64/1±59/4 درصد بودند. وجود مخمر درتمام نمونه ها، آشکار ولی کمتر از حد مجاز (cfu 104×1) بود. تمام نمونه های خرما دارای آزمون کپک مثبت بودند. میانگین درصد خاکستر کل در نمونه های خرمای شستشو داده نشده و داده شده به ترتیب 84/1 و 33/1 برابر حداکثر حد مجاز بودند. در تمام نمونه ها (100 درصد) خاکستر نامحلول در اسید (05/0>p) و 98 درصد خاکستر کل (05/0>p) بالاتر از حد مجاز بودند. طبق نتایج، میانگین درصد خاکستر نامحلول در اسید در دو گروه دارای اختلاف بودند، در حالی که اختلاف آن ها معنی دار نبود (13/0=p). در شرایط یکسان نگهداری، میانگین مخمرها در نمونه های زدوده شده، بیش از نمونه های زدوده نشده و دارای اختلاف معنادار بودند (05/0>p). کپک در نمونه های شستشو داده نشده به میزان 3/83 درصد و در شسته شده 75 درصد بیشتر از حد مجاز بودند. با توجه به نتایج، با وجود کاهش میزان کپک در نمونه های شسته شده نسبت به نشده، این عمل نتوانسته است، آلودگی را برطرف نماید یا حتی تا حد مجاز پایین آورد. نتیجه گیری: یافته ها بیان می کنند که جهت نگهداری طولانی خرما، زدودن به طریق مرسوم، روش مناسبی به نظر نمی رسد، چرا که پس از یک سال نگهداری آن ها در شرایط یکسان، تمام نمونه های شسته نشده، از نظر ظاهری سالم و در مقابل آفات و حشره زدگی بدون تغییر باقی مانده بودند، در حالی که میزان 6/91 درصد نمونه های شسته شده پس از یک سال دچار حشره زدگی شده و بافت خرما دارای وضعیت ظاهری بسیار نامطلوبی گردیده بود.