بررسی اکولوژیک culex pipiens بعنوان گونه غالب پشه ها در شهرستان یزد و روش های کنترل آن

چکیده زمینه و هدف: پشه های culex pipiens از نظر خونخواری در محیط های شهری بسیار فعال هستند. نقش آنها در آزار و اذیت انسان ها، در کنار انتقال فیلرها و ویروس ها اهمیت این گونه را زیاد کرده است. ساخت شهرک ها بدون رعایت اصول صحیح بهداشتی و بهسازی سیستم فاضلاب می تواند به عنوان عامل اساسی در ایجاد زیستگاه های لاروی مطرح شود. مطالعه حاضر با توجه به مشکلات ناشی از مزاحمت پشه ها در شهرستان یزد با هدف شناخت اکولوژیک culex pipiens بعنوان گونه غالب پشه ها و روش های کنترل آن انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه تجربی دو شهر زارچ و شاهدیه که بیشترین مشکل ناشی از مزاحمت پشه ها را داشتند انتخاب و با مطالعه زیستگاه های لاروی و اماکن استراحت پشه های بالغ، مکان های مناسب جهت نمونه گیری تعیین شد. نمونه گیری از اردیبهشت ماه لغایت آذرماه 1388 در یازده نوبت انجام شد. نمونه گیری لارو به روش ملاقه زنی و بالغ به روش های صید کلی، صید دستی، صید با تله نورانی و صید از پناهگاه گودالی انجام شد. یافته ها: در این مطالعه نمونه های صید شده از نظر تنوع در سه جنس anopheles،culex و culiseta و 5 گونه گزارش شد. تعداد لاروهای صید شده از زیستگاه های لاروی منطقه 19054 عدد بود که از این تعداد cx. pipiensبا 2/82% بیشترین وفور را به خود اختصاص داد. تعداد بالغ های صید شده 523 عدد بود که 118 عدد آن به روش صید کلی صید شدند. از این تعداد، cx. pipiens با 90% بیشترین وفور را شامل شد. همچنین گونه cx. sinaiticus برای اولین بار از استان گزارش شد. نتیجه گیری: با توجه به وفورگیری فصلی، پیک فعالیت cx. pipiensاز اواخر خرداد تا اوایل تیرماه تعیین و این گونه به عنوان گونه غالب مشخص شد. بررسی حالات فیزیولوژیک شکمی بالغ های صید شده در روش پناهگاه گودالی و مقایسه آن با صید کلی، تمایل بیشتر این گونه برای استراحت در اماکن خارجی را نشان می دهد. کلید واژ‍ ه ها: اکولوژی، culex pipiens، کولیسیده، کنترل، یزد وصول مقاله: 1/8/89 اصلاحیه نهایی: 10/9/89 پذیرش مقاله: 5/10/89