[Viral infections and oxidative stress].

Prošlo je više od pola veka od prve publikacije na temu toksičnog efekta slobodnih kiseoničnih radikala. Gerschman i sar. 1 su 1954. godine prvi objavili rad u kome su izneli da je toksičnost kiseonika posledica štetnog dejstva slobodnih radikala kiseonika. Dve godine kasnije Harman i sar. 2 izneli su tezu prema kojoj oksidativni stres predstavlja osnovni mehanizam procesa starenja i time pokreću opsežna istraživanja slobodnih radikala, inspirisana idejama večne mladosti i dobrog zdravlja. Sledeće veliko otkriće u ovom području bilo je vezano za identifikaciju jednog od najznačajnijih enzima u živim sistemima, superoksid dismutaze (SOD), koji je potvrdio veliki značaj oskidativnih procesa u živim sistemima. Treća era proučavanja slobodnih radikala počela je 1977. kada su Mital i Murad otkrili da su se živi sistemi ne samo donekle prilagodili dejstvu slobodnih radikala, već ih i iskoristili za sopstveno efikasnije funkcionisanje. Ovaj par naučnika dao je ozbiljne dokaze da hidroksilni slobodni radikal (OH) prenosi signale unutar ćelije stimulišući sintezu sekundarnog glasnika cikličnog guanozin monofosfata (cGMP) . Stvaranje slobodnih radikala je fiziološki proces. Tokom normalnog metabolizma ćelije stvaraju se slobodni kiseonični (reactive oxygen species – ROS) i azotni radikali (reactive nitrogen species – RNS) koji mogu imati i pozitivne i negativne efekte na živi sistem . U niskim ili srednjim koncentracijama ROS i RNS ostvaruju svoju fiziološku ulogu zaštite ćelije od različitih štetnih uticaja, kao i ulogu u unutarćelijskoj komunikaciji. Međutim, kada produkcija slobodnih radikala premaši određenu koncentraciju i kada se time naruši redoks potencijal ćelije, ispoljava se njihov negativni efekat, odnosno dolazi do oksidativnog ili nitrozativnog stresa 6, . Usled povećanog stvaranja slobodnih radikala, smanjene raspoloživosti antioksidanasa i/ili povećane potrošnje aktioksidanasa dolazi do poremećaja „redoks homeostaze“. Ovako stvoreni „višak“ ROS, odnosno oksidativni stres, imaće za posledicu oštećenje ćelijskih lipida, proteina i nukleinskih kiselina 8, . Ove činjenice bile su osnov velikog broja istraživanja koji su oksidativni stres naveli kao osnovni patogenetski mehanizam nastanka bolesti i procesa starenja.