هویّت و بازتاب آن در رُمان

ادبیات در جلوه های سه گانه اش یعنی شعر، نمایش و ادبیات داستانی، در هر دوره، به شیوه های خاص به «انسان» و «حضور او در جهان» نگریسته است، اما عمیق ترین، فراگیرترین و انتقادی ترین نگاه به انسان را به گونه ای از ادبیات داستانی به نام «رمان» واگذار کرده است. درواقع، این ویژگیها، در پاسخ به یک نیاز تاریخی، زمینه های شکل گیری رمان را فراهم کرد و به آن امکان داد تا مناسب ترین عرصة ادبی برای درک موجودیت و هویت انسان باشد. مقالة حاضر به استناد چنین دریافتی، این پیشنهاد را مطرح می کند که رمان می تواند بستری برای درک ابعاد هویت یک جامعه در دوره ای مشخص باشد. از این جهت می کوشد با در نظر گرفتن ظرفیتهای رمان، نه فقط به عنوان گونه ای ادبی، بلکه به عنوان پدیده ای فرهنگی که در گفتگوی مدام با عناصر متغیر یک منظومة فرهنگی، واقعیت رمان را شکل می دهد و اسباب پویایی آن می شود، نوعی روش شناسی را برای شناخت جلوه های هویت از منظر رمان معرفی کند. در گام آخر، این روش پیشنهادی به صورت یک الگوی کاربردی در مورد یک رمان مشخص به کار گرفته می شود تا دستاوردهای آن در حوزة شناخت ابعاد هویت آشکار گردد.