نقش باد و الگوهای جوی در مکان¬گزینی و جهت ریگزارهای دشت کویر

به‎دلیل شرایط اقلیمی خشک دشت کویر، پهنه­های ماسه­ای عمده­ای در قسمت­های مختلف آن پراکنده شده است. در مکان­گزینی و جهت­گیری این پهنه­های ماسه­ای، عوامل مختلفی نقش دارند که از مهم‎ترین آنها می­توان به توپوگرافی و جهت باد غالب اشاره کرد. از آنجا که باد یکی از عوامل مؤثر در تولید تپه­های ماسه­ای و استقرار آنها است، می­توان با استفاده از آمار باد ایستگاه­های هواشناسی و رسم گل­باد، جهت و سرعت باد را تعیین کرد. با توجه به اینکه در محدوده‎ی دشت کویر، به‎دلیل شرایط نامساعد طبیعی، ایستگاه­های هواشناسی محدود است، بنابراین از داده­های دینامیک جو برای مطالعه‎ی جهت باد در سطح دشت کویر و ریگزارهای مورد مطالعه استفاده شد. برای این امر با توجه به میانگین ارتفاع دشت کویر (درحدود 700 متر)، داده­های مربوط به سطح فشار 925 هکتوپاسکال، برای تعیین نوع وزش بادهای فصل تابستان، به‎منزلۀ دورۀ خشک دشت کویر مورد استفاده واقع شد. بادهای مداری غالب شرقی ـ غربی و بادهای نصف‎النهاری شمالی ـ جنوبی در سطح دشت کویر به‎همراه توپوگرافی قسمت‎های جنوبی و جنوب غربی، سبب تراکم بیشتر ریگزارها در این قسمت­های دشت کویر شده است. با استفاده از داده­های حاصل از بادهای مداری و نصف‎النهاری، جهت بادهای تابستانی در قسمت‏های مختلف دشت کویر مشخص شد که تا حدود زیادی با جهت گل‏بادهای ایستگاه‏های هواشناسی و نوع مورفولوژی عوارض ماسه­ای در تصاویر ماهواره‏ای منطبق است. مطالعۀ جهت بادهای تابستانی، نشان‎دهندۀ وجود دو سامانۀ فشار متفاوت مؤثر در جهت گیری ریگزارهای واقع در نیمۀ شرقی و غربی دشت کویر است.