تجزیه ژنتیک مقاومت گندم به لکه برگی سپتوریایی (septoria tritici blotch) به روش دیالل

سابقه و هدف: بیماری لکه برگی سپتوریایی (stb) که توسط قارچ آسکومیستmycosphaerella graminicola (anamorph s. tritici) ایجاد می شود به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل خسارتزای زنده در تولید گندم در جهان مورد توجه می باشد. این آزمایش به منظور مطالعه ی نحوۀ عملکرد ژن-های مقاومت بهm. graminicola، تعیین تعداد ژن های مسئول در ایجاد واکنش مقاومت و برآورد اجزاء ژنتیکی مقاومت پی ریزی شده است. مواد و روش ها: تعداد هشت ژنوتیپ گندم بهاره با واکنش متفاوت به s. tritici در شرایط گلخانه و مزرعه انتخاب شدند. سپس تعداد 28 ژنوتیپ f1 حاصل از تلاقی دیالل یک طرفه بین هشت والد به همراه والدین در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار کشت گردیدند. آلوده سازی مصنوعی ژنوتیپ ها در مراحل پنجه زنی، تشکیل ساقه و ظهور برگ پرچم صورت گرفت. یادداشت برداری از واکنش ژنوتیپ ها با روش ساری و پرسکات تغییر یافته توسط ایال و همکاران (1987) و در مقیاس 99-00 انجام شد. صفات شدت بیماری و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (saudpc) ارزیابی شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با روش هیمن و جینکز با استفاده از نرم افزار ژنتیکی d2 انجام گرفت.یافته ها: بر اساس آزمون مثر و جینکز برای هر دو صفت، اختلاف شیب خط رگرسیون کوواریانس بر روی واریانس با صفر و عدم اختلاف آن با یک و همچنین غیر معنی دار شدن مقدار عددی t2 دلالت بر کفایت مدل افزایشی - غالبیت برای این صفات بودند. نسبت اثر غالبیت در نتیجه مکان های ژنی هتروزیگوس به واریانس غالبیت تصحیح شده برای هر دو صفت کمتر از 1 بود که نشان می دهد یک گروه ژنی کنترل صفات را بر عهده دارد. وراثت پذیری خصوصی بیش از 80% و وراثت پذیری عمومی بیش از 95% برای هر دو صفت تخمین زده شد. بخش عمدۀ واریانس توارث به صورت افزایشی بود. آلل های غالب در شدت بیماری و saudpc منجر به کاهش سطح صفات و افزایش مقاومت به بیماری شدند. از آنجایی که انتخاب نسل مقاوم بر اساس جهت تلاقی بین والدین قابل پیش بینی است، می توان از طریق تلاقی والدین دارای مقاومت بالا به stb مقاومت را بهبود بخشید. ژنوتیپ لاین 10 حامل ژن های افزایشی مقاومت به سپتوریای برگی می باشد که دارای پتانسیل تولید نتاج برتر در طی انتخاب خواهد بود.طبق نتایج تلاقی لاین 10 و n-81-18 برای تولید رقم زراعی مطلوب با مقاومت پایدار به لکه برگی سپتوریایی توصیه می-گردد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج اثرات افزایشی بخش عمده ی واریانس وراثت پذیری را به عهده دارند. ژنوتیپ لاین 10 دارای بیشترین ژن های مقاومت نسبت به بیماری لکه برگی سپتوریایی بود که به عنوان والد بخشنده ی ژن های مقاومت در تلاقی ها معرفی می گردد.