سهم منصفانه پدیدآورندگان در قراردادهای تجاری سازی آثار ادبی و هنری و نقش سازمان های مدیریت جمعی در تحقق آن

در فرایند انعقاد قراردادهای تجاری سازی آثار ادبی و هنری، گاه بنگاه تجاری ساز (نظیر ناشرین کتاب و...)، سهم منصفانه ای را برای پدیدآورنده در نظر نمی گیرند و خالقان اثر نیز به عنوان طرف ضعیف تر این قراردادها، ناگزیرند قرارداد از پیش تنظیمی را امضا کرده و به سهم غیر منصفانه شان اعتراضی نکنند. در قوانین داخلی برخی کشورها، بر لزوم تعلق سهم منصفانه به صاحب اثر تأکید و تصریح شده است، اما برای اجرایی کردن این مقررات، علاوه بر لزوم وجود قانون، سازمان های مدیریت جمعی نیز می توانند اثر به سزایی داشته باشند. با عنایت به این که این موضوع مهم و کاربردی تاکنون در ادبیات حقوقی ما مورد توجه نبوده است، لذا مقاله حاضر برای رفع نسبی این خلأ تحقیقاتی، در دو بخش ارائه می شود: در بخش نخست، مفهوم و معیارهای تعیین سهم منصفانه تبیین شده و نقش سازمان های مدیریت جمعی در تحقق آن در قراردادهای تجاری سازی همراه با مطالعه تطبیقی بررسی می گردد و در بخش دوم، جایگاه موضوع در حقوق ایران نقد شده و ضمن بررسی مقررات موجود، نگاهی نیز به لایحه حمایت از مالکیت فکری انداخته می شود. در پایان هم راهکارهای کاربردی به گروه های بهره بردار از نتایج تحقیق عرضه می گردد.