تغییرات بیوسنتز تریگونلین تحت تأثیر ترکیبات نیتروژنه در کشت ریشه های مویین شنبلیله ایرانی (trigonella foenum-graecum l.)

مقدمه: تریگونلین متابولیت ارزشمندی از دسته آلکالوئیدها با اثرات درمانی موثر به ویژه در دیابت است. هدف: در این تحقیق اثر سه سطح مختلف ترکیبات نیتروژنِ محیط کشت پایه موراشیک- اسکوگ شامل kno3 و nh4no3 بر میزان تولید تریگونلین در کشت سوسپانسیون ریشه های نرمال و ریشه های مویین مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: به منظور القای ریشه های مویین از دو سویه atcc15834 و k599 باکتری agrobacterium rhizogenes به روش غوطه ورسازی و تزریق استفاده شد. به منظور تأیید درج قطعه t-dna در ژنوم گیاه و عدم حضور اگروباکتریوم با استفاده از پرایمر ژن های rolb و vird در واکنش زنجیره ای پلیمراز آنالیز مولکولی انجام گرفت. ریزنمونه های ریشه مویین و طبیعی در محیط های کشت سوسپانسیون موراشیگ - اسکوگ در سه سطح مختلف ترکیبات نیتروژن، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شده و ریشه ها بعد از گذشت 28 روز برداشت شدند. پس از انجام عصاره گیری، میزان آلکالوئید تریگونلین توسط دستگاه hplc مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج: هر دو سویه باکتری k599 و atcc15834 به ترتیب بعد از دو و سه هفته، باعث القای ریشه های مویین در قسمت های طوقه، ساقه و برگ گیاهچه ها شدند. بیشترین مقدار تریگونلین (98/13 میلی مول بر گرم ماده خشک) مربوط به تیمار ریشه های مویین با دو برابر ترکیبات نیتروژنه و کمترین مقدار (74/8 میلی مول بر گرم ماده خشک) مربوط به ریشه های نرمال با نصف ترکیبات نیتروژن بود. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که ترکیبات نیتروژنه به ویژه یون آمونیوم نقش تعیین کننده ای در تولید تریگونلین و رشد ریشه های مویین دارند.