مطالعه مقایسه ای ترکیبات شیمیایی اسانس اندام هوایی سه جمعیت گیاه دارویی اگیر ترکی (acorus calamus) در ایران

مقدمه: خواص دارویی بسیار متنوعی برای گیاه اگیر ترکی با نام علمی acorus calamus  ذکر شده است. با توجه به اینکه این گیاه اخیراً در ایران بازیابی شده، مطالعه ترکیب شیمیایی اسانس آن اهمیت زیادی دارد. هدف: این پژوهش به منظور شناسایی، توصیف و مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس اندام های هوایی 3 جمعیت از این گیاه انجام شد. روش بررسی: اندام هوایی سه جمعیت در زمان گلدهی کامل از رویشگاه های مختلف آنها واقع در استان مازندران (تالاب های ارزفون، پلسک و الندان) جمع آوری شدند. اسانس گیری به روش تقطیر با آب انجام شد و با استفاده از دستگاه های gc و gc-ms تجزیه و شناسایی ترکیبات شیمیایی صورت گرفت. نتایج: در مجموع 41 ترکیب شیمیایی در اسانس شناسایی شد که برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. بازده اسانس به ترتیب 5/0، 45/0 و 48/0 درصد وزنی/وزنی در جمعیت های ارزفون، پلسک و الندان می باشد. ترکیبات اصلی تشکیل دهنده اسانس اندام هوایی سه جمعیت مطالعه شده به ترتیب cis-asarone (27 – 53 درصد)، calamusenon (6/6 - 8/9 درصد)، (e)-caryophyllene (3/6 - 3/7 درصد)، trans-asarone (7/4 - 6/6 درصد)، acorenone (6/3 - 9/4 درصد) و e-β-farnesene (8/0 – 5 درصد) هستند. نتیجه گیری: ترکیب اسانس سه جمعیت مطالعه شده از نظر کمی و کیفی نسبت به یکدیگر و همچنین نسبت به نمونه های خارجی تفاوت نشان دادند که می تواند به خاطر تفاوت رویشگاه این جمعیت ها از نظر ارتفاع رویش از سطح دریا باشد.