بررسی مفهوم غرب در گفتمان روشنفکران مشروطه‏خواه در قیاس با گفتمان روشنفکران دهه چهل هجری شمسی

ورود مدرنیته به ایران، با استعمار و دخالت های گستردۀ غربیان همراه بود. این همراهی در کنار سایر ویژگی های جامعۀ ایران، به برخوردها و نگرش های متفاوتی نسبت به مدرنیته و غرب منجر شد. ازجملۀ این برخوردها و نگرش های متفاوت، میان دو گفتمان حاکم بر اندیشۀ روشن فکرانِ مشروطه خواه ازیک طرف و روشن فکران دهۀ چهل هجری شمسی، ازطرف دیگر، اتفاق افتاد. بر این اساس، در پژوهش حاضر با عنوان «بررسی مفهوم غرب در گفتمان روشن فکران مشروطه خواه در قیاس با گفتمان روشن فکران دهۀ چهل هجری شمسی»، منابع متعددی، خصوصاً منابع ادبی مطالعه شد تا به سؤال اصلی این پژوهش که چگونگی تصویر غرب در دو گفتمان روشن فکران مشروطه خواه و روشن فکران دهۀ چهل شمسی است، پاسخ مناسب داده شود. چارچوب نظری و روش این تحقیق برگرفته از برخی مفروضات نظری روشیِ نظریه پردازان تحلیل گفتمان است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که روشن فکران مشروطه خواه، غرب را تمدنِ مترقی بهره مند از ایده های آزادی، برابری، علم، تکنولوژی و... می دانستند؛ حال آنکه این تصویر از غرب، در دهۀ چهل، با امپریالیسمی که از راه های مختلف به استثمار ایران می پردازد و تمدنی که فاصلۀ آن از ارزش های معنوی و اخلاقیات بیشتر می شد، جایگزین گشت.