پدیده تاریخیِ شهر ایرانیمروری بر تفسیرهای موجود و پیشنهاد برای روش پژوهش

موضوع بسیار مهمی است، بدان دلیل که، شناخت « شهر ایرانی » تاریخ آن باید در راستای کشف و شناخت چیستی و چگونگی پدیده شهر و شهرنشینی در تاریخ سرزمینی کهن باشد. اما تحقیق دراین موضوع قدمت چندانی ندارد، نخستین تحقیقاتی که، در نتیجه، مسائلی را در این زمینه مطرح کرد هاند، پژوه شهایی هستند که بر اثر اهدافی دیگر شکل گرفت هاند؛ در حدود نیم قرن پیش تحقیق در جستجوی علل عق بماندگی ایران منجر به پژوه شها و نظری هپرداز یهایی در موضوع زندگی اجتماعی در ایران و به تبع آن در موضوع شهرنشینی ایران شد. این تحقیقات عمدتاً بر مبنای رو شهای کلاسیک علمی با محور تحلیل شیوه تولید » شرایط اقتصادی شکل گرفت هاند و بعضاً بر مبنای نظریه و تبیین شهر و « زندگی جامعه ایرانی » مارکس به تحلیل « آسیایی شهرنشینی ایرانی پرداخت هاند. تحقیقات متأخر هم، که مستقیماً به موضوع شهر در ایران پرداخته و نظری ههایی را در این زمینه مطرح کرد هاند نیز، متکی بر بینش و روش علمی حاکم بر تحقیقات پیشین هستند. گذشتگان « زندگی اجتماعی » با توجه به هدف علمِ تاریخ که شناخت کلید واژگان: شهر، پدیده، تاریخ، کیفیت، معنا، فرهنگ، اقتصاد، ساختارگرایی، شهر ایرانی، پدیده تاریخی، شیوه تولید آسیایی، انسان شناسی تاریخی. پدیده تاریخیِ شهر ایرانی مروری بر تفسیرهای موجود و پیشنهاد برای روش پژوهش لادن اعتضادی استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی بهزاد مل کپور اصل 1 است و با این باور که شهر ایرانی یک پدیده تاریخی است و پیچیدگ یهایی دارد که، با رو شهای تقلیل گرای علمی نمی توان به شناخت و تبیین درست آن نائل شد، به نظر می رسد که پژوهش در تاریخ شهر ایرانی نیازمند بینش و روشی متفاوت از آن چیزی است که تاکنون اعمال شده است، به بیان دیگر رویکردی لازم است که بتواند پرده از مردمانی که وابسته به تاریخی بسیار کهن بود هاند « زندگی اجتماعی » زوایای گوناگون برگیرد، یعنی ماهیتی تأوی لگرا و پدیدارشناختی، جامع، و ک لنگر داشته باشد. امروزه رویکرد ساختارگرا در علم انسا نشناسی فرهنگی و نیز دیدگاه سیستمی در تحقیقات شهری، زمینه علمی مناسب این نوع پژوهش را فراهم کرد هاند. ساختارگرایی خود نامیده است. « انسا نشناسی تاریخی » مبحثی در علم تاریخ دارد که استروس آن ر ا علمی که رو شهای تحقیق در تاریخ و اسطوره را به هم نزدیک م یکند و را هگشای تحقیقات تاریخی در جوامعی است که، تاریخ آنها با اساطیر پیوند دارد. مقاله حاضر نشان م یدهد که پژوهش در پدیده تاریخی شهر ایرانی، تحقیقی بر است که، به علت مباحث خاص فرهنگی، « شهر ایرانی » محور کشف و فهم معنای حضور ه مزمان شیو ه های مختلف زندگی اجتماعی در سرزمینی با ویژگی های اقلیمی پیچیده و متنوع، و قدمت زیاد و پیوند تاریخ و اسطوره در آن، درگیر غوامضی است که فرا رفتن از رویکردهای علمی کلاسیک و روی آوردن به مباحث علمی متأخر در حوزه انسا نشناسی فرهنگی و انسا نشناسی تاریخی را ایجاب می کند