مرور اجمالی برخی موارد نقض اخلاق و بعضی از کدها و بیانیه های مهم در تاریخچه ی پژوهش های پزشکی

در مورد عدم رعایت موازین اخلاقی در پژوهش های پزشکی در بسیاری از کشور های جهان شواهدی جدی می توان یافت. در تاریخ آمریکا انجام آزمایش های غیراخلاقی و حتی غیرانسانی بر روی انسان ها از زمان برده داری وجود داشته است و متأسفانه بیش تر سیاهان و بردگان، افراد فقیر، ناتوانان جسمی و روانی و زندانیان سوژه ی این آزمایش ها بوده اند. به عنوان مثال، می توان به مطالعه ی tuskegee در آمریکا که بر روی سیاهان انجام شد اشاره کرد. از نمونه های دیگر می توان به آزمایش های زجرآوری که در زندان های آمریکا یا نازی ها بر روی زندانیان انجام شد یاد کرد. در این مقاله به بعضی از آزمایش ها و پژوهش های مشهور غیراخلاقی انجام شده چه از منظر نادیده گرفتن شأن و کرامت انسانی یا بعضاً از منظر صحت و اعتبار پژوهش اشاره خواهد شد. از طرف دیگر، در پاسخ به این فجایع، کدها و بیانیه هایی هم در جهت مقابله با آن ها وضع شدند که از جمله می توان به گزارش بلمونت در پاسخ به رسوایی tuskegee یا کد نورمبرگ در پاسخ به آزمایش های غیرانسانی نازی ها بر روی سوژه های انسانی اشاره کرد. در تاریخ پزشکی کشور ما ایران، هر چند سابقه ی این چنین اعمال رنج آوری دیده نمی شود، به این معنا نیست که موازین اخلاقی در پژوهش های پزشکی کاملاً رعایت می شوند. لذا، لزوم وضع کدها و دستورالعمل های حرفه ای یا وضع قوانین و مقررات برای جلوگیری از انحرافات احتمالی در مسیر پژوهش علاوه بر مواردی که تاکنون وضع شده اند ضروری به نظر می رسد.