پدافند غیر عامل: راهبردی در دفاع سرزمینی (نوآوری در حوزه دانش جغرافیای نظامی)

راهبردهای دفاع سرزمینی از جمله موضوعات ملی است که در دستور کار غالب دولت ها قرار دارد. اسناد راهبردی در این مقوله بیشتر متأثر از موقعیت مکانی و فضائی هر سرزمین، توازن منطقه ای و ویژگی های طبیعی هر کشور بوده و خطوط کلی دفاع واحدهای سیاسی را شکل می دهند. ایران با ویژگی های متنوع جغرافیای سرزمینی، راهبرد دفاعی خاصی را به ما می آموزد. بکارگیری ویژگی های طبیعی به ویژه در مجاورت مرزهای پیرامونی ضمن ارائه راهبردهای کلی در مورد نحوه دفاع، نه تنها در مقیاس تاکتیکی می تواند تأثیرات عمیقی در طراحی و تصمیم گیری فرماندهان نظامی، نحوه انجام عملیات رزمی، بهره مندی مطلوب و بهره گیری از نیروها و تجهیزات داشته باشد، بلکه عاملی تأثیرگذار و مهم در نظریه پردازی های دفاعی نیز محسوب می شود. از میان راهبردهای دفاعی، نقش سیاست های دفاع غیرعامل با توجه به شیوه های متعدد دفاعی رایج، باید مدنظر طراحان وبرنامه ریزان آمایش سرزمینی نیز باشد زیرا این بخش از سیاست های راهبردی اگر چه با سیاست های امنیتی در ارتباط است ولی عملاً تأثیرات عمیقی بر برنامه های توسعه مناطق خواهد داشت. ویژگی های سرزمینی جلگه خوزستان امکانات مطلوبی را در جهت تدوین و بکارگیری شیوه دفاع غیرعامل به ما می آموزد و در این میان، راهبرد جنگ آب در صدر این گونه نظریه پردازی های دفاعی قرار دارد. بی تردید، تدوین چنین راهبردهایی (جنگ آب) می تواند بخش مهمی از محدودیت های تجهیزات، فن آوری و مدیریت ما را جبران نموده و به عنوان مکمل لایه های دفاع زمینی، در برخورد با تهدیدات منطقه ای و فرا منطقه ای پاره ای از نواحی محسوب شود. این ایده درواقع چیزی جز تئوریزه کردن انچه ایرانیان در دفاع هشت ساله خود در برابر عراق که بصورت تجربی انجام داده اند نیست وتنها با پردازش ان سعی شده است با استفتده از روش تحلیل راهبردی و با تکیه بر سیستم اطلاعات جـغرافیایی، رابطه ویژگی های سرزمینی خوزستان جلگه ای را با راهبردهای دفاع غیر عامل آب تدوین گردد. ازجمله نکات برجسته این تجارب میدانی میتوان به موارد ذیل اشاره نمود. - چها رچوبه اصلی مدل های دفاع غیر عامل آبی در خوزستان از بردارهای طبیعی گذشته روان آب ها پیروی میکند. - اصول بکارگیری دفاع غیرعامل آب در خوزستان جلگه با وجود یکسان بودن ظاهری فضای طبیعی آن، از یک الگوی واحد پیروی نمی کند. - پنج الگو و مدل متفاوت در مقیاس های متعدد می تواند در دفاع غیر عامل آب این ناحیه بکار گرفته شود که هرکدام در برابر نحوه عملیات و مقصود دشمن قابل تصمیم گیری است.