شیوع اختلال تحمل گلـوکـز و دیابت نوع ۲ در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و لزوم غربالگری کلیه خانم های با pcos برای اختلال تحمل گلوکز

مقدمه: نشانگان تخمدان پلی کیستیک (pcos) که با اختلالات قاعدگی به علت عدم تخمک گذاری مزمن و افزایش غلظت آندروژنهای خون مشخص می شود، یکی از شایعتــرین اختـلالات غدد درون ریز خانم ها در سنین باروری به شمار می رود. قریب 30 - 40% خانم های با pcos قبل از 40 سالگی دچار اختلال تحمل گلوکز(igt) یا دیابت قندی (dm) می شوند. هدف از این مطالعه که در فاصله سالهای 1376 تا 1380 در درمانگاه غدد درون ریز انجام گرفته، عبارت است از تعیین میزان شیوع igt و dm در خانم های مبتلا به pcos در مقایسه با خانم های سالم. روشها: تعداد 302 نفر خانم مبتلا به pcos و 116 نفر خانم به عنوان گروه شاهد وارد این مطالعه شدند. تشخیص pcos بر پایه معیارهای بالینی شامل اختلالات قاعدگی همراه با علایم و نشانه های بالینی  و پرابالینی (paraclinical) فزونی آندروژنها و رد علل دیگر داده شد. هیچ یک از بیماران از قبل مورد شناخته شده دیابت نبودند و حداقل از چند ماه پیش دارویی دریافت نمی کردند. در کلیه بیماران و گروه شاهد شرح حال مناسب تهیه و معاینه بالینی انجام شد. فشار خون، قد، وزن، دور کمر، دور لگن، شدت هیرسوتیسم و دیگر نشانه های فزونی آندروژن تعیین و ثبت گردید. غلظت تام سرمی تستوسترون و dhea-s هم در گروه بیماران و هم در گروه شاهد اندازه گیری شد. آزمون تحمل گلوکز خوراکی (ogtt) با تجویز خوراکی 75 گرم گلوکز بعد از ناشتایی شبانه 10 - 12 ساعته در بین ساعات 8 و 9 صبح در کلیه بیماران و گروه شاهد انجام و قند خون قبل و 2 ساعت بعد به روش گلوکز اکسیداز اندازه گیری شد. معیارهای ارائه شده توسط سازمان جهانی سلامت (who) برای تفسیر نتایج آزمون تحمل گلوکز مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: سن بیماران از 38 - 15 سال (6 ± 24 = انحراف معیار ±میانگین) و سن گروه شاهد 16 تا 41 سال   (8 ± 27 = انحراف معیار±میانگین) و شاخص توده بدن (bmi) در بیماران از 5/46 - 8/18 (2/7 ± 5/34 ) و در گروه شاهد از6/47 - 3/16 (4/8 ± 7/32 ) کیلوگرم بر متر مربع متغیر بود و از این جهات تفاوت معنی داری بین دو گروه وجود نداشت. از نظر شاخص های آزمایشگاهی، غلظت سرمی تستوسترون و dhea-s در گروه بیماران به طور چشمگیری بیشتر از گروه شاهد بود. 198 نفر از بیماران (5/65% ) و 79 نفر از افراد گروه شاهد (68%) bmi مساوی یا بیشتر از 25 کیــلوگــرم بــر متر مــربع داشتنـد و به عبـارت دیـگر دچار اضـافـه وزن یا چاقی بـودند. 54% بیمـاران و 6/51% افـراد گـروه شـاهد نیز چـاق بودند (bmi £ kg/m227). 96 بیمار (7/31%) مبتلا به pcos اختلال تحمل گلوکز (igt) و 27 بیمار (9/8%) دیابت داشتند در حالی که میزان شیوع اختلال تحمل گلوکز و دیابت در گروه شاهد به ترتیب 6/14% و 1/5% بود. بدین ترتیب شیوع igt و دیابت در خانم های مبتلا به pcos در مقایسه با گروه شاهد به طور معنی داری بالاتر است (005/0p<). در خانم های غیر چاق مبتلا به pcos پروالانس igt و دیابت به ترتیب 2/17% و 6/3% بود در حالی که در خانم های غیرچاق گروه شاهد این اعداد به ترتیب 9/8% و 7/1% می باشد. در خانم های چاق مبتلا به pcos  (bmi £ kg/m227) شیوع igt و دیابت به ترتیب 1/44% و 5/13% و در خانم های چاق گروه شاهد 20% و 10% بود.  نتیجه گیری: از نتایج فوق چنین استدلال می شود که خطر پیدایش igt و دیابت در خانم های مبتلا به pcos (چاق و غیر چاق) به مراتب بیشتر از خطر آن در خانمهای غیر مبتلا به pcos میباشد. با توجه به شیوع بالای igt و دیابت تیپ 2 در بیماران با  pcos، غربالگری کلیه مبتلایان به این سندرم در هر رده سنی و گروه وزنی برای igt و دیابت توصیه می شود.