مروری بر اثرات ترکیبات مداخله گر اندوکرینی بر مسیر هیپوتالاموس-هیپوفیز-غدد جنسی و سلامتی تولیدمثلی

مقدمه: مسیر هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد (hpg) عملکرد تولیدمثلی را کنترل می کند. هیپوتالاموس، هورمون آزادکننده گنادوتروپین ((gnrh را آزاد می کند که بر هیپوفیز پیشین به منظور تحریک ترشح گنادوتروپ ها تاثیر می گذارد. هورمون های گنادوتروپیک نیز بر غدد جنسی با تحریک بلوغ جنسی، گامت زایی و تولید هورمون های جنسی اثر می گذارند. نورون های gnrh اجزای کلیدی مسیر hpg هستند، هر چند که برخی نوروترانسمیترها و نوروپپتیدها از قبیل گلوتامات، گابا (گاما ـ آمینو بوتیریک اسید)، گالانین، دوپامین و کیس پپتین نیز در تنظیم ترشح gnrh دخالت می کنند. نورون های gnrh، هیپوفیز، غدد جنسی و برخی جمعیت های نورونی مثل نورون های کیس پپتین به شدت نسبت به تغییرات سطوح هورمون های جنسی و ترکیبات مداخله گر اندوکرینی (edcs) حساسیت دارند. چند نوع edcs، از جمله برخی حشره کش ها، بیسفنول آ، فتالات ها، تاموکسیفن، فیتواستروژن ها و مایکواستروژن ها شناسایی شده اند که قادر به تداخل با عملکرد دستگاه تولیدمثلی بوده و منجر به اختلال اندوکرینی می شوند. تکوین و عملکرد دستگاه تولیدمثلی ممکن است به اثرات این قبیل edcs حساس باشد. تاکنون بزرگ ترین نگرانی ها در ارتباط با اثرات edcs در ارتباط با اثرات زیان آور آن ها بر سلامتی تولیدمثلی بوده است. شرایط آزمایشگاهی و مطالعه های اپیدمیولوژی نشان داده اند که edcs می توانند اثرات تعیین کننده ای را، به ویژه در دوره های بحرانی هورمونی از قبیل دوره های جنینی و نوزادی بر دستگاه تولیدمثلی داشته باشند. این مطالعه برخی شواهد را  فراهم می آورد که edcs قادر به ایجاد اختلال در مسیر hpg و عملکرد تولیدمثلی هستند.