تحلیلی بر یک فرمان از دوران حکومت شاه صفی (۱۰۳۸-۱۰۵۲ ق.) (تکاپوهای بی ثمر در حل اختلاف ترکان قزلباش و گرجیان، و پیامدهای تاریخی آن)

هدف: هدف از این پژوهش معرفی و بررسی محتوایی و تاریخی یک فرمان رسمی از دوران سلطنت شاه صفی است. روش/ رویکرد پژوهش: در پژوهش حاضر، با رهیافت تاریخی و به روش توصیفی- تحلیلی با استناد بر وقایع نگاری های رسمی و پژوهش های تاریخی، تلاش شده به پرسش اصلی تحقیق پاسخ داده شود. یافته ها و نتایج: یافته ها نشان می دهد که با مرگ شاه عباس اول، سیاست حمایت از غلامان گرجی در برابر ترکان قزلباش دچار نقصان گردید و جامعۀ صفوی با چالش جدیدی از اختلاف میان امرای بزرگ ترک و غلامان گرجی مواجه شد. به طوری که شاه صفی، در مقام پادشاه جدید صفوی، در حرکتی نمادین برای جلوگیری از گسترش دامنۀ این نوع کشمکش ها، به روشی مسالمت آمیز در چارچوب یک فرمان حکومتی، با ایجاد پیوند خانوادگی میان دو چهرۀ نیرومند سیاسی و نظامی، یعنی زینل خان شاملو، در مقام نایب السلطنه و سپهسالار صفوی؛ و دیگری صفی قلیخان گرجی، در منصب بیگلربیگی بغداد و عراق عرب تلاش کرد به این نوع دشمنی ها خاتمه دهد. اما ماجرای صدور فرمان آن پادشاه در قتل زینل خان- که پس از مدتی کوتاه روی داد و ناشی از اهمال زینل خان در اعزام نیروهای قزلباش به غرب ایران، برای حمایت از صفی قلیخان در برابر محاصرۀ بغداد توسط ترکان عثمانی بود- نشان می دهد که حکم پادشاه برای غلبه بر این نوع اختلاف ها تاثیری نداشته است و شاید همین حادثه موجب شد تا شاه صفی در شیوۀ حکومت داری به خشونت و بی رحمی روی آورد.