تعیین اثر ژن و قابلیت ترکیب پذیری در کنترل صفات زودرسی و عملکرد در برنج

اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و نحوه عمل ژن ها برای صفات زودرسی و عملکرد بوته در پنج ژنوتیپ برنج با استفاده از طرح تلاقی دای آلل یکطرفه مورد مطالعه قرار گرفت. ژنوتیپ های برنج شامل حسنی، دیلمانی، شصتک محمدی، سنگ طارم و دائی شصتک می باشند. بذر 10 هیبرید نسل f1 به همراه پنج والد آنها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در بهار سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری کشت گردید. نتایج نشان داد که بین ترکیب پذیری عمومی و خصوصی ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد، این مطلب بدین معنی است که هر دو نوع اثر ژن (افزایشی و غیر افزایشی) در توارث این صفات وجود دارد. همچنین با برآورد نسبت واریانس gca به sca مشخص شد که در توارث صفات زودرسی و عملکرد بوته واریانس غیر افزایشی ژن ها نقش بیشتری داشته و توارث پذیری خصوصی کمتری دارند. در نتیجه روش اصلاحی گزینش برای این صفات موفقیت آمیز نخواهد بود. بنابراین این صفات در رابطه با تولید واریته هیبرید و استفاده از پدیده هتروزیس می توانند مهم باشند. در این مطالعه تجزیه و تحلیل گرافیکی نشان داد که زودرسی تحت تأثیر اثر فوق غالبیت ژن ها قرار دارد، زیرا خط رگرسیون از نقطه منفی (64/6- = a) محور wr را قطع کرده است. بررسی ترکیب پذیری عمومی والدین نشان داد که رقم دائی شصتک بهترین ترکیب شونده عمومی برای عملکرد بوته می باشد.