Mardin Resistance in Social Memory and Honor Day Transformation Process

Mardin direnişi, Millî Mücadele yıllarında İngiliz ve Fransız işgal kuvvetlerinin şehri ele geçirmek istemesi üzerine yerel eşrafı ile askerî kadronun, bölgeyi teslim etmemek için vermiş olduğu üstün gayreti ifade etmektedir. Bu direniş, içerisinde tarih yazımında özel bir yere sahiptir. Antep, Maraş Urfa şehirlerinde yaşanan girişimleri direnişinde, işgallerin engellenmesine yönelik verilen çabalar, birbirinden farklı kategorilerde değerlendirilmesi gereken konulardır. 1919-1920 tarihleri arasında gerçekleşen 1949 yılından itibaren törensel olarak kutlanmaya başlanmıştır. 1950’lerin ilk yıllarından itibaren, yerelde resmî nitelik elde eden 21 Kasım Kutlamaları, o dönemin yazın dünyasında, “Kurtuluş Günü”, Bayramı”, Düğünü”, “Mardin’in Kurtuluş Yıldönümü”, İşgal Teşebbüsünden Şeref “Şeref Günü” gibi şekillerde tanımlanmıştır. tanımlamalar “kurtuluş” kavramı yaygın şekilde kullanılmasına rağmen Urfa’nın günleri Mardin’de yaşananların benzerliğinden yola çıkarak tercih edildiği düşünülmemelidir. Çünkü kavramının başlık yazıların içeriği incelendiğinde, Mardin’deki direnişin, çevre illerde meydana gelen sonuçlarından dersler çıkarılarak, önlenme biçiminden övgüyle söz görülmektedir. 1950’ler kuşağının, içerik konusunda tarihsel bilgi bulgulara uygun göstermiş bu özenli tavrın, uzun süre devam etmediği anlaşılmaktadır. Zamanla kutlamaların değişmiş “işgal teşebbüsünden kurtuluş” yerine sadece “kurtuluş yıldönümü” manasına anlama dönüşmüştür. 
 çalışmada, Genelkurmay Askerî Tarih Stratejik Etüt (ATASE) Başkanlığı’ndaki arşiv belgelerinden, yerel/ulusal gazeteleri tetkik eserlerden faydalanılarak, direnişinin kendine özgü niteliği direnişin tarafını Kutlamaları’nın, toplumsal hatırlanma biçimindeki değişimleri alınıp incelenmiştir.