Kâsım er-Ressî ve Yahya b. Hüseyin’in Görüşleri Çerçevesinde Nas ve Tayin Düşüncesinin Erken Dönem Zeydîlik’teki Yansımaları

İmamet düşüncesi, Şiî geleneğin dayandığı ana unsurlardan biridir. Bu düşüncenin en önemli tezlerinden biri de imamın nas ve tayin ile belirlenmesidir. düşünce, gelenek içerisinde çok İmâmiyye Şîası tarafından ön plana çıkarılmıştır. Zeyd b. Ali’ye (ö. 122/740) nispet edilen Zeydiyye fırkalar arasında yer almaktadır. Her ne kadar bünye kendine mahsus bir konumu bulunsa da Zeydiyye’nin tarihi süreçte çeşitli kırılmalar yaşayarak itikadî yapısını oluşturduğu zaman benzer noktalarda uzlaştığı görülmektedir. noktalardan nasıl belirlenmesi gerektiğine dair düşüncelerdir. Çalışmamızda Ali başlayan, Kâsım er-Ressî 246/860) Yahya Hüseyin (Hâdî-İlelhak) 298/911) gibi iki erken dönem şahsiyetiyle şekillenen Zeydî ilkesine yaklaşımı ele alınmıştır. Kendilerini eden şahıs veya şahısların imâmet anlayışlarının Ali’nin anlayışıyla örtüşmediği görülmüştür. İmâmet müessesesine büyük önem veren er-Ressî’nin ise bu konuda net çizgide durmadığı çelişkili ifadeler kullandığı tespit edilmiştir. Mezhebin devletleşme tecrübesi yaşamasını sağlayan Yahyâ imâmete, diğerlerinden daha fazla atfederek, yalnızca Allah’ın hükmüyle belirlenebileceği görüşündedir. Hüseyin’in görüşlerinde devlet yaşaması imamet düşüncesinin bağlamda değişmesinin rolü büyüktür. nedenle, görüşünü temellendirirken sık ayet hadislere başvurduğu dikkat çeker. Böylece çalışmamız, mezheplere fikirlerin sabit olmadığı, hadiselerle değişim dönüşüme uğramış olabileceğini göstermektedir.