BİR ŞÂRİH OLARAK ABDİ PAŞA ve ŞERHLERİ

Abdi Paşa, 17. asırda yaşamış bir devlet adamı, müverrih, şair ve şârihtir. Enderun’da iyi eğitim alan, yaşadığı dönemin en önemli tarih metnini meydana getiren bu isim, şiirlerinin yanı sıra şerh türünde üç eser yazmıştır. Arap Fars dillerindeki manzum metne Paşa tarafından yazılan şerhler, Şerh-i Pendnâme-i Attar, Divan-ı Urfî Kaside-i Lâmiyye isimlerini taşımaktadır. Şârihin seçtiği ana metin de Türk edebiyatında çok sevilen, üzerlerine –şerh türündeki eserler dâhil olmak üzere- birçok ilmî/edebî çalışmanın yapıldığı eserlerdir. Eserlerinde, kendisine örnek aldığı şârihlerin ismini açıkça zikreden müellif, şerhlerde kaynak eserden faydalanmış, farklı görüşlere yer vererek oldukça titiz çalışma ortaya koymuştur. Bu şerhin benzer bazı hususiyetleri vardır ki bunların başında, şârihin faydalı olma amacını güden sade üslûbu metni etme metodu sayılmalıdır. Aslında durum Paşa’nın konusundaki hâkimiyeti oturmuş üslûbunun yansımaları olarak da görülebilir. çalışmada, hayatı eserleri kısaca ele alındıktan sonra, yazdığı şerh, belirlenen başlıklar açısından incelenmiştir. Şerhlerin benzer, ortak farklılaşan özelliklerinin netlik kazandığı nasıl şârih olduğu, şerhlerini ne şekilde kaleme aldığının izlerini sürülmeye çalışılmıştır. Böylelikle onun, ilmî yönünün kısmını teşkil eden “şerh yazarlığı” yönüne dikkat çekmek hedeflenmiştir.