Barak Ad? ve Etnotoponimlerden Hareketle Baraklar?n Ana Yurdu Meselesi

Makale, Barak (ve ko?utlar? ?t-Barak, K?l-Barak) kökad?n?n (etnonim) özelle?me sürecini (onimisation) ve bu kökad?yla ?ekillenmi? toponimlerden hareketle, Baraklar?n anayurdunun neresi olabilece?ini ele almaktad?r. Malzeme çe?itli ülkelerde haz?rlanm?? yeradlar? (toponim) sözlüklerinden ara?t?rma eserlerinden derlenmi?; art e? zamanl? bir bak?? aç?s?yla incelenmi?tir. ?nceleme sonucunda, Kabil (Afganistan), Güney Horasan (?ran), Semerkant (Özbekistan), Akmola (Kazakistan), Ba?kurdistan, Romanya, K?r?m, Türkiye Rumeli toponimlerde izleri tespit edilmi?tir. Baraklar?n, tarihi kaynaklarda bahsedilen “?t Baraklar” ile ayn? halk oldu?u fikrinden anayurtlar?n?n Ba?kurdistan’? Kuzey Kazakistan’? içine alan bölge olup sonraki dönemlerde bunlardan bölü?ün güneye (Semerkant-Kabil-Horasan), ise bat?-güneybat?ya (Do?u Avrupa-K?r?m-Türkiye-Rumeli) göç ettikleri sonucuna var?lm??t?r. Makalede, apelyatif nitelikli “barak” sözcü?ünün anlam? üzerine de durulmu?; orijinal anlam?n?n “uzun tüylü köpek” yönündeki yayg?n görü?ün zaaflar? dile getirilmi?tir. Ara?t?rma sözcü?ün as?l “uzun, s?k tüylü” oldu?u; içinde kullan?ld??? tamlamalar?n k?salarak adla?m?? s?fata dönü?mesiyle (barak it > barak ‘uzun köpek cinsi’) farkl? lehçelerde köpek’, deve’, çuha’, ku? cinsi’, bitki’, at’ vb. anlamlar kazand??? Bu tespitten kökad?n? (yani Barak/?tbarak) ortaya ç?karan halk?n dilinde, tür ad? “barak”?n köpek’ anlam?na geldi?i; buna kaynakl?k eden s?fat anlam?n (‘uzun tüylü’) ise, ‘büyük’ gelen “bar” addan ad yapan {+ak} ekiyle olu?tu?u fikrine ula??lm??t?r. Sonuç olarak bar + ak tüylü’ >Barak ‘Baraklar’ ?eklinde süreci geçirdi?i