AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARINDA NEFRET SÖYLEMİ İKİLEMİ: İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI

Nefret söylemi, ifade özgürlüğü ile jus cogens nitelikte kabul edilen eşitlik ilkesi ve bunun uzantısı olan ayrımcılık yasağı arasında denge kurulmasını gerektiren söylemler olarak edilir. Bu dengenin kurulması ise devletlerin nefret söylemini engellemeye yönelik birer aksiyon almalarıyla mümkün olacaktır. Ancak bu pozitif yükümlülüğün keyfi bir sınırlama sebebine dönüşmemesi demokratik toplumların temelinde yer alan özgürlüğünün orantısız sınırlamaya tabi tutulmaması amacıyla söz konusu aksiyonların hukuka uygunluğunun denetlenmesi, hak özgürlüklerin korunması ihtiyacı birleşerek önem arz edecektir. 
 İnsan haklarını düzenleyen uluslararası sözleşmeler, ahde vefa uyarınca iç hukukta yol gösterici niteliğiyle taraf devletlerde ortak koruma anlayışının asgari düzeyde benimsenmesini sağlar. nitelikteki sözleşmelerden Avrupa Hakları Sözleşmesi Türkiye için sorumluluğu ötesinde, Anayasa’nın 90. maddesinin 5. fıkrası bağlayıcı niteliktedir. Sözleşmenin yaşayan metin olmasını sağlayan denetim organı Mahkemesi verdiği kararlar Sözleşme içerisinde doğrudan almayan de kapsam alınmasını sağlayabilmektedir. Çalışma konumuz metninde yasaklayan hüküm bulunmamakla birlikte, Mahkeme tarafından söylemine kendisini sınırlayacak tanım benimsemekten kaçındığı görülmektedir. Gerek gerekse içtihatlarında sabit veya standart bulunmaması, özgürlüğüne söylemi sebebiyle yapılan müdahalelerin incelenmesinde belirsizlik yaratmaktadır. İncelenen kararlarda görüldüğü üzere, belirli söylemlerin sarf edilmesini hakkın kötüye kullanılması yönüyle değerlendirerek 17. madde kapsamında ele almakta, bazı durumlarda düzenlendiği 10. çerçevesinde değerlendirmeye tutmaktadır. Hakkın düzenlenen maddesi, ilgili başvuruyu değerlendirme aşamasında edilmezlik kararı sonlandırması “giyotin etkisi” da nitelendirilmektedir. İfadelerde herhangi içerik değerlendirilmesi yapılmadan, sadece edilmiş olmalarıyla Sözleşmede güvence altına alınan değerleri ihlâl edecek olduğuna kanaat getirilerek adeta mağdurları hiyerarşisi yaratan Mahkeme, hem sebebi sonucu şeklinde atfettiği şekilde belirsiz düşük eşiği belirlemektedir. İçtihat bütünlüğünün yaratılarak gereği gibi uygulamasından vazgeçilerek, tüm ifadelerin bağlam incelemesine tutulduğu değerlendirmelerinin esas alınması gerekmektedir.