al-Himmah [Concentration] as the Element of Creative Compositive Imagination [Mukhayyilah] in Sūfīsm

Bu makale tasavvuf düşüncesinde yaratıcı muhayyile ögesi olarak himmeti ele almıştır. Himmet en genel mânasıyla yetkin insandaki ilâhî enerjidir. Niyet, azim, kasd, cemˊiyyet, nefes gibi terimler de himmete yakın anlamda kullanılır. Himmet, Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’nin yorum ve değerlendirmeleriyle semantik değişime uğramış insanın yaratıcılık yönünü ifade eden bir ıstılah hâline gelmiştir. Buna göre insan himmetiyle şeyler meydana getirebilir, zihninde hayâl ettiği şeyi dış dünyada var edebilir. Dolayısıyla himmetten muhayyilenin unsuru şeklinde bahsedilmeye başlanmıştır. Başta, ârif velî ehlinin tasarrufu görülen bu unsur, zamanla menkıbelerde sıklıkla tekrarlanan motife dönüşmüştür. Buralarda velîlerin, himmetlerini mânevî yardım, feyiz, bereket, hayra kapı açmak, şerri engellemek birçok hususta kullandıkları görülür. Çalışmanın, klasik kavram analizi olmaktan ziyade özellikle himmet teriminin tarihsel süreçteki telakki biçimlerini tayin etmek bakımından önemli orijinal olduğu kanaatindeyiz. Konu fenomenolojik yaklaşım mantığıyla alınmış, bazı kavramların detaylı tahlili için ise yönteminden istifade edilmiştir.