A Survey for Plant-Parasitic Nematodes Associated with Strawberry (Fragaria ananassa Duch) Crop in Chui Province, Kyrgyzstan

Кулпунай Fragaria ananassa Duch. дүйнө жүзүндө кеңири аянттарда өстүрүлгөн, көп жылдык чөп өсүмдүгү. Ал субтропикалык жылуу, салкын климатта эң жакшы өсүп, анын жемиштери өзгөчө өңү, жыты жана даамы менен адамзат үчүн өтө баалуу азык болуп саналат. толук бышкан абалында таза түрүндө, андан сырткары таттууларды ичимдиктерди жасоодо колдонулат. өстүрүүчүлүк Кыргызстанда маанилүү артыкчылыктуу багыт кулпунай негизинен талаа шарттарында өстүрүлөт, ошондуктан жай мезгилинде бышат сатыкка чыгат. башка өсүмдүктөр сыяктуу эле өстүрүү учурунда түрдүү илдеттер зыянкечтер тарабынан жабыркайт. Илдеттер зыянкечтерден сырткары, нематоддор өсүмдүктүн тамыр айланасында жашап, азыктануусун начарлатып, түшүмдү азайтат. Бул илимий иштин алкагында Кыргызстандын өстүрүлгөн аймагы болгон Чүй облусундагы талааларындагы өсүмдүк паразиттик нематоддору изилденди. Жалпы жыйырма беш топурак үлгүсү жети чогултулуп, изилдөөнүн жыйынтыгында 10 урууга кирген аныкталды. Алар, Aphelenchoides, Aphelenchus, Criconema, Ditylenchus, Gracilacus, Helicotylenchus, Paratylenchus, Pratylenchus, Tylenchorhynus Tylenchus уруулары болуп, алардын ичинен Helicotylenchus 88 % 72 катышы кездешкен уруулар болушту. Изилдөөдө урууларынан уруулардын кездешүүсү 50 дан төмөн болушуп, тыгыздыгы жагынан да көрсөткүчтөргө ээ экендиги байкалды. Кулпунайдын коркунучтуу нематодасы, Aphelenchoides fragariae, талааларда аз жыштыкта белгилүү болду. Үлгүлөрдөн Meloidogyne уруусуна түрлөр табылган жок. Алынган жыйынтыктарга жараша, өрөөнүндөгү талааларында кээ бир бар аныкталып, бирок, бул нематоддордун түрлөрү, кездешүү пайызы азырынча көйгөй эмес экендиги, ошону бирге, мындан ары нематоддорду изилдөө иштери улантылуусу керектиги белгиленди.