93 HARBİ’NDEN SONRA LİVANE MUHACİRLERİNİN YAŞADIĞI SIKINTILAR

Tarihe 93 Harbi olarak da geçen ve Osmanlı Devleti ile Rusya arasında gerçekleşen 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra imzalanan Berlin Antlaşması Kars, Ardahan Batum’u Rusya’ya terk etmiştir. Lazistan Sancağı anılan Batum Sancağı’nın kazası olan Livane Kazası böylece Rus hâkimiyetine geçmiştir. edilen bu bölge halkı savaş sırasında işgale karşı koydukları gibi, bittikten bulundukları bölgeyi etmek istememiştir. Ancak bölgeleri boşaltmaya karar verdiği için göç zorunda kalmışlardır. yapılan anlaşmaya göre üç yıllık sürede birçok insan Anadolu’nun diğer topraklarına yerleşmişlerdir. Göçler İstanbul, Samsun, Çorum, Tokat, Yozgat, Adapazarı, İzmit özellikle Bursa gibi şehirlere yapılmıştır. Söz konusu çalışmada halkının göçler sonrasında yaşadıkları sıkıntılar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Göç isteyen halk emlak satışları Ermeni memurlarının engeliyle karşılaşmış, çoğu düşük fiyatlarla mülklerini satmak kalmıştır. Devleti’ne edip, Kazası’nda mülkü kalan ise mülklerinin hukukundan endişe edip konuda devletten yardım istemişlerdir. Halkın etmesini de engellemeye çalışmıştır. Müslüman ahali göçleri mahalli hükümet tarafından engellenmeye çalışılınca Devleti’nden yol su parasını bile ödeyemeyecek durumda yollara düştüğü esnasında salgın hastalıklarla karşılaşmıştır. Anadolu’ya geldikleri zaman yerleştirme problemleriyle karşılaşan sefalet içinde Bütün olumsuzluklara rağmen muhacirlerin iskânı gerekli çalışmaları yapmış, muhacirlerinden hastalığa yakalananların tedavisinde insanların nakilleri iaşelerinin temin edilmesinde hizmeti görülen kişileri taltiflendirmiştir.